Waarom voelen we pijn en kan de één er beter tegen dan de ander?

Au! Dat doet pijn! U stoot misschien net uw teen en schreeuwt het uit. Fijn is anders, maar pijn is voor ons als mens van levensbelang. Maar waarom voelen wij pijn en hoe kan het dat de één er veel beter tegen kan dan de ander? 

Wat is pijn?

Pijn is een onprettig en soms ondraaglijk gevoel dat opkomt zodra er schade aan of in het lichaam plaatsvindt. Het kan onder meer ervaren worden als stekend, brandend, zeurend of jeukend en kan plaatselijk of in het hele lichaam ontstaan. Bijvoorbeeld door hitte, kou, een verwonding en beschadiging aan weefsels.

In de medische wereld spreekt men doorgaans over 3 soorten pijn

• Acute pijn: van korte duur bij verwondingen.
• Chronische pijn: van lange duur en waar iemand mee moet leren leven (zoals artrose).
• Pijn bij terminale ziektes, zoals ALS.

Emotionele dan wel psychische pijn bestaat ook. Die kunt u voelen na het verlies van een naaste of denk maar eens aan liefdesverdriet. In dit artikel duiken we echter voornamelijk in de materie van fysieke pijn.

Hoe ontstaat pijn?

Een pijnprikkel begint in uw zenuwen en ontstaat in uw hersenen. Het werkt als volgt. Ons lichaam zit vol met zenuwen, zenuwbanen en pijnsensoren. De pijnsensoren worden op momenten geactiveerd wanneer u uzelf bijvoorbeeld verbrandt aan een pan of door uw enkel gaat. De sensoren sturen via de zenuwbanen een signaal, dat via het ruggenmerg naar de hersenen loopt. De hersenen vangen het signaal op, categoriseren dit als pijn en sturen het signaal terug naar uw spieren. Die maken vervolgens een terugtrekkende beweging wanneer u een te hete pan aanraakt.

Uw zenuwstelsel bestaat uit verschillende type zenuwen en elk type zenuw heeft een eigen signaal die richting de hersenen gaan. Daarom kunt u een onderscheid maken tussen verschillende soorten pijn. De ene zenuw detecteert warmte, de ander letselschade.

De hersenen slaan vervolgens alle pijnprikkels die binnenkomen op in het geheugen, zodat u nog een tweede keer nadenkt voordat u de hete pan aanraakt.

Wat is het nut van pijn?

Pijn heeft een signaalfunctie en waarschuwt ons voor gevaar. Bijvoorbeeld voor kokend heet water en dat het niet verstandig is om met het volle gewicht op een verstuikte of gebroken enkel te staan. Of bijvoorbeeld wanneer u in de tuin aan het werken bent en last krijgt van uw rug. Herkenbaar? Lees hier hoe u dat het best kunt voorkomen.

Wat bepaalt onze pijngrens en waarom kan de één er beter tegen dan de ander?

Hoe hoog een pijngrens ligt is per persoon verschillend. Het wordt door ieder mens anders ervaren en is een subjectief oordeel. De verschillen zijn in de praktijk vaak goed te zien. Denk maar eens aan een vuurspuwer en zet daar iemand tegenover die erg lang wacht tot de eerste slok van een warme kop thee.

Eén van de factoren die pijn beïnvloedt, is stress. Die kan het pijnsignaal naar de hersenen tijdelijk verstoren. Daarom kan een topsporter met enkelbandletsel soms een hele wedstrijd uitspelen zonder iets te voelen en ervaart die pas alle lasten na het laatste fluitsignaal. En types zoals de vuurspuwer? Die hebben het vermogen om tijdens hun kunsten pijnprikkels uit te schakelen.

Lees ook: Gebruikt u vaak pijnstillers tegen hoofdpijn? Pas op voor medicatieafhankelijke hoofdpijn

Pijn kan voor sommige mensen ook voorspelbaar zijn of een bepaalde betekenis hebben. De marathonloper kan volledig verzuurde benen voelen, maar weet dat hij bijna bij de finish is en misschien een medaille ontvangt. De verzuurde benen horen erbij en zijn functioneel.

Voor een groot deel is de mate waarin iemand pijn voelt erfelijk bepaald. Het brein van de één herkent pijnprikkels eerder dan die van de ander en ervaren dit ook intenser. Dan zijn er nog de mensen die pijn juist opwindend vinden. Dat is wanneer het pijnsysteem en het genotssysteem in de hersenen – die normaliter los van elkaar opereren – in elkaar verweven zijn.

Het hangt er ook vanaf hoe iemand met pijn omgaat. Het pijnsysteem richt zich anders in bij iemand die elk pijntje uitvergroot ten opzichte van iemand die denkt dat het vanzelf over gaat. Het pijnsysteem kan zich ontwikkelen en is te trainen, maar de één wordt er steeds gevoeliger voor, waar de ander er steeds beter mee omgaat.

Wist u dat vrouwen pijngevoeliger zijn dan mannen?

Vrouwen zijn pijngevoeliger dan mannen, maar dat betekent niet dat zij minder kunnen hebben. Het is simpelweg fysiologisch te verklaren. Het blijkt namelijk dat vrouwen dubbel zoveel zenuwuitlopers hebben dan mannen. Er gaan dus ook dubbel zoveel pijnsignalen naar de hersenen en daarom zijn vrouwen hier gevoeliger voor. Het is ook zo dat mannen en vrouwen op bepaalde pijnprikkels anders reageren. Misschien kunnen mannen beter tegen een elektrische schok en kunnen vrouwen veel beter pijn verdragen om te bevallen.

Conclusie

Hoewel pijn onprettig is, is dat gevoel van essentieel levensbelang. Want als wij dit niet zouden voelen, zouden wij ons bijvoorbeeld continu verbranden, maandenlang met ontstekingen en botbreuken rondlopen. Vloeken bij het stoten van uw teen mag, maar weet dat het een goed doel dient.

(Bron: Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie, Radboud UMC, Pijn.nl, Psychgologie.nl, NPO Kennis. Foto: Shutterstock)