Zo went uw biologische klok sneller aan zomertijd of jetlag

Bij het verzetten van de klok naar zomertijd raakt de biologische klok van sommige mensen behoorlijk van slag. Dat geldt ook voor wie na een vliegreis jetlag ervaart. Maar er zijn wel verschillen in het effect hiervan.

Het verschil tussen zomertijd en jetlag

Tegenover Nu.nl legt chronobioloog Marijke Gordijn het verschil in effect van zomertijd en jetlag uit. Bij een jetlag gaat het meestal om een tijdverschil van veel meer dan 1 uur, maar er is een belangrijk verschil met het verzetten van de klok. Na een lange vliegreis verandert ook de licht-donkercyclus mee. Oftewel, het wordt er op andere tijden licht en donker. Daardoor wordt de interne klok sneller aangespoord zich aan te passen. Wel hebben mensen die oostwaarts reizen (‘met de tijd mee’) meestal meer last van een jetlag dan wanneer er westwaarts gereisd wordt. Dit komt vanwege het tijdverlies wanneer u naar het oosten reist. De dag wordt daardoor korter.

Ondanks dat er bij het verzetten van de klok naar zomertijd maar een tijdverschil van 1 uur optreedt, is het effect voor sommige mensen toch heel groot. Wanneer u ineens een uur vroeger opstaat, en zeker als het op dat moment nog donker is buiten, sputtert de interne klok namelijk tegen.

Interne klok gevoelig voor prikkels van buitenaf

Normaal zorgen prikkels van buitenaf, waaronder daglicht, ervoor dat onze hoofdklok goed functioneert. Dat is belangrijk, aangezien ons interne ritme net iets achterloopt op het dagritme van 24 uur. Door dus onder andere daglicht lukt het de hoofdklok in pas te lopen met het afwisselen van licht en donker buiten. Hierdoor kunnen we tijdig slapen en ontwaken.

Bij het ingaan van zomertijd kan de hoofdklok moeite krijgen met aanpassen, omdat er in de vroege ochtend geen of minder daglicht is om te corrigeren. Sommige mensen ondervinden hier nauwelijks hinder door. Er zijn echter ook mensen die er wekenlang of zelfs blijvend aan moeten wennen. In het geval van jetlag loopt de hoofdklok onder invloed van externe factoren vaak na 1 of enkele dagen alweer in de pas. Wel kunt u merken dat de verschillende kleinere klokken in ons lijf, die onder andere verantwoordelijk zijn voor onze spieren en darmen, tijdelijk niet goed overeenkomen met de hoofdklok.

Lees ook: Is de zomertijd ongezonder dan de wintertijd?

Sneller wennen aan tijdverschil door zomertijd en jetlag

U kunt uw interne klok op verschillende manieren helpen om sneller aan het tijdverschil te wennen. We zetten het voor u op een rij:

• De interne klok heeft baat bij regelmaat. Elke dag op hetzelfde tijdstip naar bed gaan en opstaan is daarbij een goede regel. Het verzetten van de klok doorbreekt dit. Heeft u hier elk jaar veel last van? Dan kan dit worden opgevangen door in de week voor het ingaan van de zomertijd elke dag al steeds iets eerder te gaan slapen. Uw lichaam krijgt dan langzaam de tijd om aan het nieuwe ritme te wennen. Zorg er na het instellen van de zomertijd voor dat u weer steeds op dezelfde tijd naar bed gaat en opstaat. Later dan anders gaan slapen zorgt ervoor dat het nog lastiger wordt om ’s ochtends een uur eerder op te staan.
• Verminder ’s avonds licht- en geluidsprikkels als u daar gevoelig voor bent. En lees later op de avond bijvoorbeeld een boek in plaats van nog even tv of op uw mobiel te kijken.
• Bouw dagelijkse rituelen voor het slapen gaan in en start daar tijdig voor het slapen mee. Uw lichaam bereidt zich dan automatisch al voor op de nachtrust die erop volgt. Doe bijvoorbeeld de deuren op het nachtslot, kleed u alvast om en poets uw tanden.
• In de periode dat uw ritme moet wennen aan de zomertijd of jetlag is het beter om eventuele dutjes overdag achterwege te laten. Dit vermindert namelijk de slaapdruk die u overdag opbouwt, waardoor u moeilijker in slaap komt.
• Creëer ideale slaapomstandigheden, door goed te ventileren en de juiste temperatuur in de slaapkamer. Ook de hoeveelheid licht en geluid (of liever het ontbreken ervan), de inrichting van de kamer en de kwaliteit van het bed werken mee.
• Hebben we ’s nachts dan misschien zo min mogelijk licht nodig, voor overdag geldt het tegenovergestelde. Stel u overdag daarom zoveel mogelijk bloot aan daglicht. Ga daarvoor zo mogelijk in de ochtend al even naar buiten en herhaal dit later op de dag. Bent u niet in de gelegenheid om naar buiten te gaan, ga dan zo dicht mogelijk bij het raam zitten.

Overdag slaperig door verzetten klok?

Heeft u door het verzetten van de klok overdag meer slaap? Grijp dan niet direct naar kannen koffie, maar stap na 2 koppen over op het drinken van water. Een goed gehydrateerd lichaam functioneert namelijk beter, terwijl een teveel aan koffie averechts werkt. Laat suikerrijke voedingsmiddelen bij voorkeur staan en voer zoveel mogelijk afwisselende taken uit. Dit zorgt ervoor dat u alerter blijft. In een eerder artikel geven we meer tips.

(Bron: Nu.nl, Gezondheidsplein, archief. Foto: Shutterstock)