Truien van hondenhaar en regenjassen van oude lakens: kleding tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat zo goed als alles ‘op de bon’. Zo ook textiel. Maar zelfs met deze bonnen is al snel geen textiel meer te krijgen. Wat wordt er dan wel gebruikt om kleding van te maken? En wat is er in de mode tijdens de oorlogsjaren?

Improviseren met hondenhaar en mollenvacht

De grote vraag van het leger naar allerlei textiel gaat ten koste van de mode-industrie. Daarom wordt er tijdens de Tweede Wereldoorlog van alles hergebruikt en vermaakt tot kleding. Door oude maatpakken voor mannen te vermaken tot vrouwenkleding, ontstaat er een nieuw kledingstuk: het mantelpakje. Veel oude vrouwenkleding wordt juist weer omgenaaid tot kinderkleding. Doordat er een tekort aan textiel is, wordt er geïmproviseerd met allerlei materialen. Zo worden van oude lakens bijvoorbeeld regenjassen gemaakt, door de stof met wax waterdicht te maken. Ook worden er jurken gemaakt van jute en meelzakken, truien van hondenhaar, trouwjurken van oude nylon parachutes en kragen van mollen- en muizenvacht. Schoenen worden tijdens de oorlog vaak gemaakt van autobanden, karton, hout, stro of kurk.

Het mantelpakje ontstaat in de Tweede Wereldoorlog.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt kleding gemaakt van ongebruikelijke materialen.

Vrouwen dragen broeken

Aan het begin van de oorlog, in 1940, wordt de nylonkous geïntroduceerd. Deze kous is flexibeler dan de voorganger, die van rayon (kunstzijde) wordt gemaakt. Maar na korte tijd verdwijnt deze moderne kous weer, omdat de vraag naar nylon vanuit het leger erg groot wordt. Zij maken namelijk parachutes van deze stof.

Door het gebrek aan kousen ontstaat een nieuwe trend. In de winter is het te koud om een jurk of rok zonder kousen te dragen. Daarom kiezen vrouwen voor het eerst voor het dragen van een broek in het dagelijks leven. Omdat er in de eerste instantie nog geen broeken voor vrouwen (kunnen) worden gemaakt, dragen zij herenpantalons.

Duitse zangeres en actrice Marlene Dietrich is één van de eerste vrouwen die broeken draagt.

Pronken is ongepast

In tijden van oorlog wordt pronken met mooie kledingstukken als ongepast gezien. Daarom is ook avondkleding, in tegenstelling tot de jaren voor de oorlog, een stuk eenvoudiger en sober. Men laat luxe avondkleding, net zoals sieraden, in de kast hangen tot na de oorlog, of vermaakt het tot broodnodige kleding.

Kinderen krijgen nieuwe, tweedehands schoenen aangepast.

Zelf make-up maken

Naast kleding, is ook make-up schaars tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mede omdat de Duitse bezetter tegen het gebruik van cosmetische producten is. Zij associëren dit namelijk met 2 dingen waar zij niet van houden: het modieuze Frankrijk en prostitutie. ‘Die Deutsche Frau schminkt sich nicht’ is een nazi-leus om het make-up gebruik een halt toe te roepen. Nederlandse vrouwen willen toch make-up blijven gebruiken en maken daarom hun eigen cosmetica. Vooral lippenstift en parfum zijn populair. Zij gebruiken bijvoorbeeld kersensap als lippenstift.

Modieuze kapsels

Tijdens de oorlog wordt veel aandacht besteed aan de haardracht, omdat het relatief weinig geld en middelen kost om een modieus kapsel te creëren. In tegenstelling tot de jaren voor de oorlog, dragen vrouwen hun haar in de jaren 40 vaak lang (tot op de schouders) en steken zij de voorste plukken op. Ook wordt krullen en bleken een haartrend in Nederland.

2 vrouwen in 1945 met typisch haar voor die tijd: gekruld en tot op de schouders.

Herenkleding in de oorlog

Ook voor heren is er tijdens de Tweede Wereldoorlog weinig ruimte voor mode. Het belangrijkste is dat de kleding praktisch en warm is. Net als bij dameskleding, wordt herenkleding veel hergebruikt en vermaakt. Zo worden kledingstukken vaak binnenstebuiten gedragen, omdat de binnenkant minder versleten is. In de jaren 40 worden er in Nederland geen nieuwe kostuummodellen ontworpen, omdat daar geen tijd en geld voor is. Daardoor zijn er alleen ouderwetse kostuums verkrijgbaar voor de mannen die zich dat kunnen veroorloven.

Oude kleding wordt vermaakt en krijgt een nieuwe eigenaar.

Mode op de bon tentoonstelling

Wilt u met eigen zien hoe de kleding uit de Tweede Wereldoorlog eruit ziet? Dat kan tijdens de tentoonstelling Mode op de bon in het verzetsmuseum Amsterdam. Deze expositie is van 11 oktober 2019 tot 1 juni 2020 te zien. Helaas is dit museum zonder Museumjaarkaart niet gratis te bezoeken.

(Bron: Verzetsmuseum, Dresscode.nl, Isgeschiedenis.nl, Nationaal Archief, ANP)