Is het raadzaam om probiotica te gebruiken tijdens een antibioticakuur?
Publicatiedatum: 28 juni 2025
Antibiotica werken effectief tegen infecties door een bacterie. Het nadeel is dat ze naast de slechte bacteriën ook goede bacteriën doden in het darmstelsel. Is het dan raadzaam om probiotica te gebruiken, zodat de goede bacteriën weer worden aangevuld? En helpen ze de kans op diarree tijdens een kuur verminderen? We vragen het aan dokter Ted en het Voedingscentrum.
Wat is het effect van antibiotica op de bacteriën in onze darmen?
In een normale situatie zijn nuttige en schadelijke bacteriën met elkaar in evenwicht in het lichaam. Maar deze verhouding kan door verschillende reden uit balans raken. Zo kan een slecht voedingspatroon, met veel vet en koolhydraten er bijvoorbeeld een negatieve invloed op hebben. Maar ook medicijngebruik kan de verhoudingen verstoren. Dat laatste kan ook het geval zijn wanneer u antibiotica krijgt voorgeschreven. Naast de gunstige invloed die dit op een ontsteking heeft, kunnen er ook bijwerkingen optreden. Eén van die bijwerkingen is dat er diarree kan optreden. Dit komt doordat het antibioticum de lichaamseigen bacteriën in de darmen (de darmflora) aanvalt. 1 op de 4 mensen heeft hier last van.
Wat zijn probiotica en kunnen ze diarree door antibiotica verminderen?
Probiotica zijn levende micro-organismen. Ze zitten in supplementen en sommige gefermenteerde voedingsmiddelen. Er zijn veel verschillende soorten probiotische bacteriën. De meeste horen tot de lactobacillen of bifidobacteriën. Ze moeten in elk geval levend zijn en in voldoende grote hoeveelheden in een product aanwezig zijn, om überhaupt een effect te kunnen hebben, laat Maartje Boot van het Voedingscentrum weten. Veel van de gezondheidsclaims die aanvankelijk aan probiotische producten zijn toegeschreven, staan er nu niet meer op. Die konden namelijk niet hard gemaakt worden. Er is momenteel maar één gezondheidsclaim officieel goedgekeurd, vertelt Boot: dat levende bacteriën in yoghurt of gefermenteerde melk de vertering van lactose (melksuiker) verbetert bij mensen die lactose moeilijk verteren. Het zuivelproduct moet daarvoor tenminste 100 miljoen levende micro-organismen (Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus and Streptococcus thermophilus) per gram bevatten.
Er zijn daarnaast indicaties dat probiotica de kans op diarree bij een antibioticakuur verlagen. De onderzoeken die daarvoor zijn uitgevoerd, zijn echter niet representatief en het is dus niet sluitend wetenschappelijk bewezen of dit ook daadwerkelijk zo is. Probiotica kunnen echter voor zover bekend ook geen kwaad. U kunt dus altijd uitproberen of het voor u werkt. Let wel op welke soort probiotica u gebruikt. Boot: “Kijk ook naar de andere ingrediënten. Zit er veel suiker in? Dan is het een minder gezonde keuze.” Ook benadrukt ze dat ze een stuk prijziger zijn dan reguliere zuivel.
We hebben dokter Ted gevraagd of hij het aan zijn patiënten zou aanraden, maar hij heeft zijn twijfels over de doeltreffendheid ervan: “Probiotica zijn lang als veelbelovend beschouwd, maar dat is nooit waargemaakt. Als diarree ontstaat bij antibioticagebruik, dan gaat dat meestal vanzelf weer over. En misschien iets vaker als je probiotica gebruikt. Dus bij diarree na antibioticagebruik doet het misschien wel wat. Kwaad kan het niet, maar de preventieve werking, om diarree te voorkomen, is alleen nooit bewezen.” Ook beaamt hij dat het vooral een dure verpakking is voor een klein beetje zuivel.
Conclusie
Het is niet bewezen dat probiotica een gunstig effect hebben wanneer u ze gebruikt tijdens een antibioticakuur. In sommige gevallen kunnen ze eraan bijdragen om de darmen bij diarree als bijwerking sneller weer op peil te brengen. Maar dat is niet wetenschappelijk bewezen. Diarree bij antibiotica gaat, zoals dokter Ted aangeeft, meestal vanzelf weer over. Maartje Boot van het Voedingscentrum adviseert daarnaast een voedingspatroon met voldoende groente, fruit, vezels, volkorenproducten en vocht. En voldoende beweging. Boot: “Dat is wel bewezen effectief.” Zuivel past daarnaast sowieso in een gezond voedingspatroon. “Hierbij zijn ‘reguliere’ zuivelproducten voldoende, het is niet nodig om voor een variant met probiotica te kiezen”, aldus Boot.
(Bron: Dokter Ted, Voedingscentrum, Zorgwijzer.nl, Thuisarts.nl, Informatiecentrum voedingssupplementen & gezondheid (ivg), Apotheek.nl. Foto: Shutterstock)
