Huilbuien en prikkelbaar: dit is hoe slaaptekort daar een rol in speelt
Publicatiedatum: 6 oktober 2025
U kent het gevoel waarschijnlijk wel dat u na een slechte nachtrust iets prikkelbaarder bent dan normaal. Een kleine opmerking valt opeens zwaarder en u hebt het gevoel in tranen uit te kunnen barsten bij elke kleine tegenslag. Heel gek is dit niet, want slaaptekort beïnvloedt uw emoties.
In de hoogste versnelling
Uit Amerikaans onderzoek van professoren aan Harvard (bron in Engels), blijkt dat het gedeelte van de hersenen (amygdala) die emoties reguleert in de hoogste versnelling gaat als u slaaptekort heeft. De onderzoekers lieten de proefpersonen een nacht wakker blijven, waarna ze een hersenscan ondergingen. Net zoals een groep die wel mocht slapen, kregen zij emotionele beelden te zien. De proefpersonen met slaaptekort reageerden daar veel heftiger op.
Wat ook uit het onderzoek blijkt, is dat de amygdala en de prefrontale cortex – het deel van uw brein waarmee u rationeel denkt – slechter communiceren met elkaar. De prefrontale cortex remt normaliter emoties enigszins af, waardoor u bijvoorbeeld niet in allerlei situaties in tranen uitbarst. Althans, dat is wanneer u goed uitgerust bent. Deze rem functioneert een stuk slechter wanneer u niet goed uitgerust bent.
Gevaarlijke situaties
Uit een ander onderzoek (bron in Engels), van psycholoog William Killgore, verbonden aan de Universiteit van Arizona, blijkt dat mensen met slaaptekort minder goed emoties kunnen herkennen bij anderen. Wie moe is, zal verdriet en blijdschap bij een ander minder snel opvallen. Daarentegen kunnen we nog wel boosheid, angst, verbazing en walging van iemands gezicht aflezen. Dit heeft er waarschijnlijk mee te maken dat deze emoties van belang zijn voor het kunnen herkennen en vermijden van acuut gevaar. Als we moe zijn, bewaren wij dus een dosis energie om alleen emoties te herkennen die verband houden met eventuele gevaarlijke situaties.
Ruzie en minder genieten
Het niet of moeilijk kunnen herkennen van verdriet, kan mogelijk ten kosten gaan van de relatie met uw partner. Als u verdriet in uw partner niet opmerkt, kunt u er misschien ongewenst op reageren en onverschillig overkomen. Ruzie kan dan snel op de loer liggen.
Uit weer een andere studie (bron in Engels) blijkt dat mensen die slaaptekort hebben, minder genieten van de mooie dingen in het leven. Als u normaal vrolijk wordt van zingende vogels, kan dit na een gebroken nacht heel anders ervaren worden. “Eén theorie is dat als je voldoende slaapt, dit de ‘cognitieve energiebronnen’ als het ware aanvult. Dit stelt mensen in staat om positieve gebeurtenissen ten volle te beleven en er van te genieten. Bekijk dit vanuit het andere perspectief, dan betekent het dat als mensen te weinig slapen, zij hun negatieve emoties blijven behouden”, vertelt onderzoeker Jin-Hui Wen tegen Scientias. Deze mensen zijn ook gevoeliger voor stressvolle situaties en dat kan ook een impact hebben op hun gezondheid.
Hoe herkent u vermoeidheid?
Volgens de Hersenstichting kunt u vermoeidheid of slaaptekort aan de volgende factoren herkennen:
- Hoofdpijn, waarbij u vaak een knellende band rondom uw (voor)hoofd voelt.
- U bent sneller boos, geprikkeld of huilt eerder.
- Concentratieproblemen en moeite om dingen te onthouden.
- Hersenmist: het denken, begrijpen en oplossingen bedenken lukt minder goed.
- Overprikkeling: prikkels van bijvoorbeeld geluid en licht komen te hard binnen.
- Somber of gespannen.
Conclusie
Als u slaaptekort heeft, kunt u heftiger en emotioneler reageren dan wanneer u uitgeslapen aan de dag begint. Het evenwicht tussen rationeel denken en uw emoties raakt door slaaptekort verstoord, waardoor u mogelijk eerder uit uw slof schiet of sneller huilt. U stelt uzelf dus niet aan als u moe bent. Het is een natuurlijke en biologische reactie van vermoeidheid. Overigens doet u er verstandig aan om belangrijke beslissingen even uit te stellen, totdat u weer een goede nachtrust heeft gehad.
(Bron: Quest, NPO Kennis, Hersenstichting, Scientias. Foto: Shutterstock)
