Mark Rutte verlaat de politiek: zijn carrière in vogelvlucht
Publicatiedatum: 10 juli 2023
Mark Rutte zet een punt achter zijn politieke carrière, heeft hij bekendgemaakt na de val van zijn 4e kabinet. Tussen 2010 en 2023 is hij uitgegroeid tot de langstzittende minister-president van Nederland. Maar zijn politieke loopbaan is jaren daarvoor al begonnen. We maken een korte reis door de tijd, te beginnen in 1990.
Van JOVD-voorzitter tot staatssecretaris
Als vroege twintiger – en student geschiedenis – doet de latere premier al ervaring op in de media. Mark Rutte verschijnt dan in het programma Brandpunt, als voorzitter van de Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie (JOVD). Na het halen van zijn doctoraalexamen volgt de stap naar de landelijke VVD.
Bij het begin van de nieuwe eeuw maakt Rutte voor het eerst deel uit van een kabinet, als staatssecretaris. In de kabinetten-Balkenende I en II is hij verantwoordelijk voor de portefeuille Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Later maakt hij de overstap naar Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, totdat hij in 2006 de partijleider van de VVD wordt.
Strijd met Verdonk, kabinetten-Rutte I en II
Aan deze benoeming gaat een felle machtsstrijd met Rita Verdonk vooraf. Maar Rutte krijgt net iets meer dan de helft van de stemmen en trekt aan het langste eind. De eerstvolgende verkiezingen in 2006 lopen nog uit op een teleurstelling. De VVD wordt de 4e partij van Nederland en neemt geen zitting in het kabinet-Balkenende IV. Maar in 2010 ziet de wereld er heel anders uit. Dan is de VVD de winnaar van de verkiezingen en kan Rutte zijn allereerste kabinet formeren, als 1e liberale premier sinds 1918.
Dat kabinet-Rutte I haalt direct de geschiedenisboeken, als 1e naoorlogse minderheidskabinet. Want de PVV van Geert Wilders maakt officieel geen deel uit van het kabinet, maar geeft wel gedoogsteun en zorgt zo voor een meerderheid in de Tweede Kamer. Nadat dit kabinet in het voorjaar van 2012 ten val komt, is het tijd voor nieuwe verkiezingen en de geboorte van Rutte II. Deze samenwerking tussen VVD en PvdA maakt de volledige ambtstermijn van 4 jaar vol, een zeldzaamheid in Nederland.
Kabinetten Rutte-III en IV
Dat lukt het kabinet-Rutte III ook bijna. Maar deze coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie strandt begin 2021, vlak voor de volgende verkiezingen, in de nasleep van de toeslagenaffaire. Dezelfde partijen nemen 1 jaar later, na de langste formatie in de Nederlandse geschiedenis, zitting in het kabinet-Rutte IV. Maar na die moeizame formatie volgt ook een moeizame samenwerking. Na 1,5 jaar valt het doek al, wanneer de coalitiepartijen het niet eens kunnen worden over hun asielbeleid. Rutte is dan al enige tijd de langstzittende premier van Nederland, maar maakt op maandag 10 juli 2023 bekend dat hij de politiek gaat verlaten.
Het Rutte-tijdperk is niet onopgemerkt voorbijgegaan in Den Haag. Asielproblematiek, de gaswinning in Groningen, financiële tegenwind en noodzakelijke bezuinigingen zijn thema’s die tussen 2010 en 2023 vaak voorbijkomen. Verder zijn onder meer de MH17-ramp, boerenprotesten, stikstofproblemen, woningnood, coronacrisis en toeslagenaffaire op het bordje van Rutte gekomen. De VVD-leider moet vaak compromissen zien te sluiten in een verdeelde Tweede Kamer, maar komt altijd weer bovendrijven.
Functie elders, Nacht van Rutte en vertrek uit politiek
Maar na de val van zijn 3e kabinet hangt de positie van Rutte voor het eerst aan een zijden draadje. In de plannen voor een nieuwe coalitie blijkt men een ‘functie elders’ in gedachten te hebben voor het kritische CDA-lid Pieter Omtzigt. Wanneer dit uitlekt, komt er een verhit Kamerdebat en moet Rutte zich in allerlei bochten wringen om overeind te blijven. Uiteindelijk wint de VVD zelfs opnieuw de verkiezingen en komt er een volgende kabinet-Rutte, maar dat wordt dus geen gelukkig huwelijk.
Als Wim de Bie in 2023 overlijdt, duiken er op sociale media weer beelden op van één van zijn Koot&Bie-typetjes. De gelijkenissen tussen joviale, goedlachse VVD-wethouder uit Laren en de minister-president zijn treffend, vinden zowel voor- als tegenstanders van Rutte. Vooral in zijn 1e jaren als premier blijft Rutte met een brede glimlach overeind, ondanks talloze moties van wantrouwen. Het levert hem uiteindelijk de bijnaam Teflon-Mark op, omdat problemen van hem af blijven glijden. Tijdens de coronaperiode spreekt hij als staatsman het volk toe, al is het tij dan al aan het keren. De functie elders-rel en de daaropvolgende Nacht van Rutte blijken achteraf een definitief kantelpunt. Als de verkiezingen (eind 2023) achter de rug zijn en er een volgend kabinet komt, verlaat Rutte definitief het Haagse toneel. En dat zal best even wennen worden.
(Bron: Archief, Tijd voor MAX, Brandpunt, VVD, Parlement.com, NRC, NOS, ANP. Foto: ANP)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Dit is een fundamentele zegen voor dit land. Niet voor volk wat stemt op deze meneer. Wél voor de gewone man of vrouw. Voor de kwetsbaren daaronder. Voor de gekwetsten. Niet voor Shell, Schiphol, Ahold. Wel voor de uitgeknepenen, achter en ondergestelden. Niet voor de grote verzekeringsjongens en meisjes. Of wat dacht u van de projectontwikkelaars, handelsbetrekkingsonderhouders en sters. Wel voor ál ons hele jonge spul bezig op te groeien tot welwillende, eerlijke en sociale medemensen. Niet voor de hebberds en de nóg meer hebberds. Wel voor de slachtoffers in alle soorten en maten die het geloof in recht en rede onderhand onder hun neus door marktwerking en vriendjesgedoe verloren zien gaan. Niet voor alle namen die nu ineens hun kans schoon zien. Goed voorbeeld doet goed volgen. Wat te verwachten na het thans vertrekkende voorbeeld? Hij is niet alleen. Hoewel al heel wat Rutten het zinkende schip hebben verlaten heb ik het vermoeden dat het lang zal duren eer we van de door Rutte ingeslagen weg afraken. Nieuwe goedlachse smoelen die gaan bepalen wat mogelijk ook of nog meer verziekt kan worden en daar riant voor betaald en alom bewonderd worden. We gaan het strakjes zien.