Zeer giftige Gevlekte scheerling in opmars langs Nederlandse snelwegen
Publicatiedatum: 19 juni 2020
Misschien heeft u ze al wel langs de snelweg zien staan: hoge schermvormige, witte bloemen. Dit is de Gevlekte scheerling, een plant die midden juni, massaal in bloei staat. Deze plant ziet er misschien vrij onschuldig uit, maar is dat niet. De Gevlekte scheerling heeft zelfs de dood van Socrates op zijn geweten.
Grote witte bloemen langs de snelweg
De Gevlekte scheerling kan tot wel 2,5 meter hoog worden en daardoor is de plant met zijn grote witte bloemen moeilijk te missen in de middenbermen van snelwegen, waar hij veel ruimte inneemt. Ook de kale, roodbruin gevlekte stengel is zeer kenmerkend voor deze tweejarige plant.
Opmars naar Noord-Nederland
Op dit moment is de Gevlekte scheerling vooral te vinden in het zuiden van Nederland en staat de plant te boek als vrij zeldzaam. Toch rukt de soort tegenwoordig in rap tempo op naar het noorden, dat gebeurt allemaal via de middenbermen van de snelweg.
Zware metalen
Waarom de plant zich zo thuis voelt in de middenberm is nog onduidelijk. Wel is duidelijk dat het maaibeheer van de middenbermen hier aan bijdraagt. Dit gebeurt namelijk maar 1 keer per jaar, waardoor de Gevlekte scheerling alle tijd heeft om te bloeien en zaad te zetten. Ook is de Gevlekte scheerling goed bestand tegen hoge concentraties van zware metalen zoals lood, arsenicum en cadmium. Dit zijn stoffen die vaak in verhoogde concentraties aanwezig zijn in middenbermen door de uitstoot van het verkeer.
Dodelijk gif
Wanneer een zeldzame plant zich vermenigvuldigt is dit meestal een goede zaak. Bij de Gevlekte scheerling is dit echter een ander verhaal. De plant wordt namelijk gezien als één van de giftigste planten ter wereld. Dit komt doordat de Gevlekte scheerling de stof coniine bevat. Deze stof beïnvloedt, net zoals nicotine, de neuroreceptoren in de zenuwcellen. Maar waar nicotine stimulerend werkt, zorgt coniine na verloop van tijd voor spierverlammingen ernstige vergiftiging kan zelfs leiden tot dood door verstikking.
De gifbeker van Socrates
De oude Grieken maakten maar wat graag gebruik van de dodelijke functie van deze plant. Zij gebruikten de Gevlekte scheerling namelijk in gifbekers, die in die tijd worden gebruikt bij executies. Zo wordt de bekende filosoof Socrates ter dood veroordeeld met een gifbeker waarin de zaden van de Gevlekte scheerling zitten en Alexander de Grote wacht hetzelfde lot.
Feestmaal voor insecten
Gelukkig groeit deze zeer giftige plant tot dusver enkel langs snelwegen en vanuit de auto is de kans op een vergiftiging eigenlijk niet aanwezig. Ook is de Gevlekte scheerling niet alleen maar slecht. De plant is populair bij kleine insecten, omdat stuifmeel en honing goed bereikbaar zijn door de grote hoeveelheid kleine bloemetjes. Voor insecten is het gif van de plant niet dodelijk, zij vinden de grote plant juist een feestmaaltijd.
(Bron: NatureToday, Floron)
