Participatiesamenleving vraagt om nieuw ‘sociaal contract’
Publicatiedatum: 18 september 2017
Nederland is jaren lang een verzorgingsstaat geweest, maar inmiddels is ons land omgevormd tot participatiesamenleving. Hierin wordt niet alles meer geregeld door de overheid, maar moet de burger zelf de touwtjes in handen houden. Dit zorgt (vooral) bij kwetsbare mensen voor onzekerheid. Kim Putters, directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) denkt dat een nieuw ‘sociaal contract’ uitkomst kan bieden.
Te ingewikkeld
De baas van het SCP spreekt over dit onderwerp op de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Naar aanleiding daarvan verschijnt er een stuk op de website van de NRC. Hierin stelt Putters dat er sinds de decentralisatie van de zorg niet meer duidelijk is wat gemeentes niet en wel regelen. Zij zijn in 2015 verantwoordelijk geworden voor jeugdzorg, inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen (wet WMO). Putters denkt dat het zorgsysteem door de decentralisatie te ingewikkeld is geworden.
Het nieuwe sociale contract
Hij zegt dat het wantrouwen in instanties en de overheid is toegenomen door deze onduidelijkheid. Vooral bij kwetsbare mensen, die afhankelijk zijn van de zorg die de gemeentes nu moeten regelen, is dit het geval. Daarom pleit hij om op 6 punten verandering aan te brengen.
1. Het moet veel duidelijker worden wat gemeentes en burgers van elkaar kunnen verwachten. Zo moeten gemeentes beter inzicht krijgen in wat voor mensen er in hun bestuursgebied wonen, want niet alle groepen zijn nu voldoende zichtbaar. Denk hierbij bijvoorbeeld aan mensen die constructief zorg mijden, maar het eigenlijk wel nodig hebben.
2. De taken moeten anders verdeeld worden. Zo is het volgens Putters een idee om een zorgcoöperatie bestaande uit burgers op te richten. Deze coöperatie kan dan contact houden met groepen waarover zij verantwoordelijk gemaakt worden. Ook regelen zij allerhande voorzieningen voor deze groep. Zodoende kan er meer hulp op maat worden verstrekt.
3. Het begrip gezondheid moet anders gedefinieerd worden. Niet alles wat onder deze noemer valt, is van medische aard. Werk, contacten en vaardigheden zijn bijvoorbeeld ook bepalend voor de kwaliteit van leven. Een betere samenwerking van (medische)zorgverleners en andere organisaties is daarom gewenst.
4. Mensen overzien medische besluiten soms niet volledig, dus daarom moet er iemand zijn die hen helpt. Denk hierbij aan een medewerker van de thuiszorg of een buddy.
5. De landelijke overheid moet duidelijk maken op welke zorg burgers kunnen rekenen binnen de gemeentegrenzen. Het uitvoeren hiervan is vervolgens aan de gemeente zelf.
6. Er moet beter gebruik worden gemaakt van het beschikbare wetenschappelijke onderzoek. De resultaten hiervan moeten sneller gedeeld worden, zodat gemeentes kunnen leren van hun fouten en hun beleid erop kunnen aanpassen. Zo gaan zij een gevoel van onbehagen onder de hulpbehoevenden tegen.
Wetenschappelijk onderzoek binnen de gemeentegrenzen
Over het wetenschappelijke onderzoek waar Putters het in punt 6 over heeft, is niet iedereen enthousiast. Het Rathenau Instituut zegt dat de kennis over de zorg versnipperd dreigt te raken door de decentralisatie van de zorg. Verschillende gemeentes doen sindsdien hetzelfde onderzoek en delen deze resultaten vervolgens niet. Daardoor kan de informatie onvolledig zijn, iets wat onhandig is bij het maken van beleid.
(Bron: NRC, Rathenau Instituut, Sociaal Cultureel Planbureau)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Het is een aardige constatering maar….. Ik denk dat de sociale verschraling eigenlijk eerder toé dan af zal nemen. Hoe moet je nu iets voor een ander doen als je zélf zo op de huid wordt gezeten? Niks participatiesamenleving. Den Haag nam en neemt de riemen weg en men moet maar zien hoe te roeien. En dus dobberen de meeste van de participatiedroom van Rutte afhankelijk gemaakten ergens op het woelige water. Hier en daar iets van een reddingsboei maar serieuze belangstelling voor het probleem? Niet bij de VVD of aangetrouwden. Naar ik heb begrepen is het participatiemodel “afgekeken” van een dure buitenwijk in Londen. U weet wel, zo’n wijk met vrijstaande kastelen omheind met dure hekken. Waar de bewoners een riant leven leiden die in al hun goedheid nu en dan een pannetje soep afleveren bij wie daar om verlegen zou kunnen zitten. Men kan het zich permitteren. Het pannetje én de actie. Er wonen daar geen “gewone” mensen met werkgevers die het onderste uit iedere kan willen. Geen politiemannen, vrouwen en evenmin overbelaste zorgbieders, brandbestrijders, onderwijzenden of anderszins uitgebrande werkvloergangers. Heel anders dan in Nederland waar de gemiddelde gewone man en vrouw, jongen of meid is gehouden aan presteren, consumeren en tegenslagen incasseren. Als ze daarin onvoldoende slagen worden ze als onzelfredzaam naar datzelfde woelige water gedreven als onze ouderen. Voor heel veel mantelzorgers is hun “plicht” of “roeping” aan het verworden tot een overspannende bezigheid. Het lijkt mij dat Schippers’ opruimdwang aangaande de zorg gaat leiden tot veel leed in de toekomst. Mijn toekomst en de uwe. Want de in het hierboven staande artikel groep drijft nu nog een beetje uit op “wat er ooit was” maar tegen de tijd dat jongeren van nú aan (mantel)zorg toe zijn bestaat er helemaal niets meer. Hierboven gaat het over een specifieke groep ouderen in voorzieningen. Er is nog zo’n groep. De “Tot iedere prijs zolang mogelijk thuisblijvenden”. Waar het “zo lang mogelijk” vaak een bijzonder rekbaar begrip blijkt. Waar eenzaamheid en de onmogelijkheid van de dingen in het dagelijkse leven tot veel narigheid en beperking leidt. Vereenzaming en leefverarming zal gemeengoed zijn. Er zal tegen die tijd worden gesteld dat “vroeger alles beter was” maar ja…. dát was vroeger. Het nú van later wordt iets waanzinnigs. Want te veronderstellen dat een participerende samenleving is af te dwingen lijkt mij dom. Die komt er niet. Al was het alleen maar door die concurerende marktwerkingsamenleving. Of wat dacht u van de steeds diepere, bredere kloof tussen arm en rijk? Welwillende gemeenten die onderzoeksresultaten delen, vormen van zorg op elkaar zullen afstemmen? Waarom kunnen ze dat nu niet? Zeker gelet op de laatste verkiezingsuitslagen stel ik vast dat marktwerking prioriteit één is en blijft. In de tijd die u spendeert aan participatie zou u beter een krantenwijk nemen of vakken gaan vullen voor Ahold. Want we gaan ‘m aantikken, die 1000 euro eigen risico. Gelukkig maar dat er ook een pilletje of poedertje zal zijn. Toch?
Centralisatie, décentralisatie, participatie, allemaal prachtige termen voor een proces dat ingang is gezet om de verzorgingsstaat af te breken. De consument moet steeds meer betalen voor steeds minder. De consument moet steeds meer zelf doen, tegelijk met de groei van het egoisme. Ieder voor zich en God voor ons allen. Nu al zijn er jonge gezinnen, die twee banen bezetten en nog in armoede leven. Zouden die gezinnen ook nog tijd hebben om voor de ouders of de buren te zorgen? Ik ben opgegroeid in een gezin, waarin mijn vader de kost verdiende. Mijn moeder was hele dagen met het huishouden bezig. Alles was schoon en het eten stond klaar. Als we uit school kwamen (waar nog Gymnastiek werd gegeven) kregen we thee met een Marie koekje. Toen kwam de periode waarin een slimme meid op haar toekomst was voorbereid. korte tijd later moesten beide ouders uit werken gaan. Een pracht kans om de lonen laag te houden. Er waren vanaf toen twee salarissen nodig om het gezin draaiende te houden. De kinderen kregen minder aandacht. Die slimme meid van toen, kon zich wel voor het hoofd slaan. Ze moest uit werken en daar had ze toen niet bij nagedacht. En die kinderen, kwamen in een periode dat er niet voor beide ouders werk was, en daarmee samenhangend niet genoeg geld om het gezin draaiende te houden. Gezinnen vielen uiteen en de nieuw ontstane eenoudergezinnen moesten nu twee banen voor één ouder bezetten. En zo wordt armoede sluipenderwijs in de samenleving gebracht, hand in hand, met een steeds meer verhardende samenleving, waarin géén tijd meer is voor de medemens. En geen geld meer is voor de medemens. En of het nog niet genoeg is, mag iedere ondernemer de consument bestelen en bedriegen. Denk hierbij aan de energiebedrijven, de telecombedrijven, die maar raak factureren en zelfs Leen Bakker mag adverteren met bedden die ze niet kunnen/hoeven leveren.
Geachte meneer Hanneman, ik las onlangs, ergens, een reactie van U met een prachtige omschrijving van de rechts liberale Partij VVD. Maar plotseling is deze reactie, na enkele dagen, geheel verdwenen. Zeer vreemd ! … Zou het censuur zijn?