Hoe zit het? Waarom hebben wij in Nederland zo weinig wolkenkrabbers?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waarom heeft Nederland geen wolkenkrabbers?

Wat is een wolkenkrabber?

Een wolkenkrabber – in het Engels skyscraper – is een zeer hoog flatgebouw, meestal bestemd om in te wonen of te werken. Gebouwen dragen deze naam, omdat ze met bewolkt weer soms letterlijk door de wolken steken.

Er zijn geen wettelijke hoogte-eisen gesteld aan wanneer een gebouw de titel wolkenkrabber krijgt. Maar in Nederland houden we meestal een grens van minimaal 100 meter aan.

Heeft Nederland wolkenkrabbers?

Rotterdam is dé wolkenkrabberstad van Nederland. Van de 10 hoogste wolkenkrabbers in Nederland, staan er 8 in de Maasstad.

1. Zalmhaventoren, 215 meter (Rotterdam)
2. Maastoren, 165 meter (Rotterdam)
3. New Orleans, 158 meter (Rotterdam)
4. Cooltoren, 154 meter (Rotterdam)
5. Montevideo, 152 meter (Rotterdam)
6. Delftse Poort, 151 meter (Rotterdam)
7. De Rotterdam, 151 meter (Rotterdam)
8. Rembrandttoren 150 meter (Amsterdam)
9. Millenniumtoren, 149 meter (Rotterdam)
10. Ministerie van BZK, 146 meter (Den Haag)

Waarom zijn mensen wolkenkrabbers gaan bouwen?

Rond de industriële tijd schoten fabrieken als paddenstoelen uit de grond. Het gevolg was dat het wonen en werken in de stad steeds aantrekkelijker werd. Want daar was geld te verdienen. Om een grote hoeveelheid (extra) mensen te kunnen huisvesten, ontstond het idee om de hoogte in te bouwen.

Ook Nederland deed in beginsel mee aan deze trend. In 1898 vond de oplevering plaats van de eerste ‘wolkenkrabber’ van Nederland: Het Witte Huis. Met 10 verdiepingen en 42 hoogtemeters, was het toentertijd zeer indrukwekkend. Nu zouden we het zien als een doodgewoon flatgebouw.

Is het nodig voor Nederland?

Als het op één na dichtstbevolkte land van Europa (na Malta) staat Nederland voor een behoorlijke uitdaging om iedereen te kunnen herbergen. De hoogte in bouwen lijkt dan een logische oplossing, maar van een wirwar aan skyscrapers zoals in New York, is vrijwel geen sprake.

Lees ook: Heeft uw woning al een energielabel? Zo komt u erachter (en zo verbetert u het)

Waarom hebben wij weinig wolkenkrabbers?

Er zijn 4 verklaringen waarom Nederland relatief weinig wolkenkrabbers heeft: een te zompige bodem, hoge kosten, liefde voor pittoreske binnensteden en de infrastructuur.

Zompige bodem

Nederland is een soort spons en dat maakt het moeilijk om hoge gebouwen op te zetten. Hoe hoger het gebouw, hoe steviger de fundering moet zijn. Om te voorkomen dat een zeer hoog gebouw niet omkiept, moeten de funderingspalen diep en stevig de grond in. Voor meer stevigheid zijn er zandlagen nodig. Op veel plekken in Nederland ligt de 1e zandlaag pas op 30 meter diepte. En als we écht de hoogte in willen, moeten we kijken naar de 2e zandlaag, die op 50 meter diepte ligt.

Daarnaast moet er ook voldoende ruimte beschikbaar zijn. De hoogte in lijkt juist dé oplossing te zijn voor beperkte ruimte, maar uiteindelijk moet de basis van het gebouw breed genoeg zijn. En die ruimte op de grond is niet altijd even makkelijk beschikbaar.

Prijskaartje

Los van de materiaalkosten voor hoge gebouwen, gaat er nog wat schuil achter het hoge prijskaartje voor wolkenkrabbers: wet- en regelgeving. In het bijzonder de daglichtregel. In Nederland is het verplicht dat er daglicht in een woning valt. Dat kan in het geding komen als er een hoog gebouw uit de grond gestampt wordt. Die heeft namelijk een stevige onderlaag nodig en het is nogal een uitdaging om daar zonlicht op te krijgen.

Daarnaast moeten hoge gebouwen ook voorzien zijn van een lift en trappenhuis. Voor de bouwer blijft er weinig ruimte. Dat maakt het een lastige en ingewikkelde rekensom voor de bouwer om nog winst te kunnen behalen.

Pittoreske binnensteden

In Nederland wonen we redelijk verspreid over het land en niet allemaal gecentreerd rond 2 of 3 grote steden. We kennen eigenlijk niet maar 1 grote stad – zoals Londen of Parijs – waar iedereen wil wonen en werken. Dat maakt de roep om hoogbouw minder toereikend.

Bovendien hebben veel van onze pittoreske binnensteden een hoop te bieden. Zoals een oud stadscentrum met tal van van voorzieningen en vaak een mooi natuurgebied op steenworp afstand. Deze manier van wonen en leven, willen we in Nederland graag beschermen.

Hoe zit dat dan met Amsterdam? De grachtengordel van onze hoofdstad is UNESCO Werelderfgoed. Er zijn heel strikte regels verbonden aan bouwen. Zoals dat het zicht van de binnenstad niet verstoord mag worden door een wolkenkrabber.

Infrastructuur

De laatste heikele kwestie is de infrastructuur. We kunnen wel tig wolkenkrabbers bouwen waar mensen wonen en werken, maar dan moet de infrastructuur ook voldoende zijn. In miljoenensteden zoals Tokio, Chicago of New York – waar veel wolkenkrabbers staan – wordt dit probleem vaak opgelost met een metrosysteem. Hoewel wij in Nederland wel metrolijnen hebben, zijn deze niet toereikend genoeg als er veel meer hoogbouw bij komt. Daarnaast is het aanleggen van een groot metronetwerk niet gratis.

(Bron: Universiteit van Nederland, Hoog500, RTL Z, Wonen.nl. Foto: Shutterstock)