Het Heizeldrama, een zwarte bladzijde in de voetbalgeschiedenis

29 mei 1985, in 2025 40 jaar geleden, is een zwarte bladzijde in het Belgische en internationale voetbal. Wat een prachtige voetbalconfrontatie om de Europacup I tussen Liverpool en Juventus moet worden, eindigt in één van de grootste rampen op de voetbalvelden ooit. Door zware schermutselingen en verdrukking komen 39 mensen om het leven en raken honderden gewond tijdens wat bekend is geworden als het Heizeldrama.

Het moet het hoogtepunt worden van het voetbalseizoen, een voetbalfeest tussen de op dat moment beste clubs van Europa. Liverpool heeft in 1985 tot dan toe 4 maal de Europacup I gewonnen, de voorloper van de Champions League, en is de titelverdediger. Juventus is het jaar ervoor winnaar geworden van de Europacup II. Het Brusselse Heizelstadion vormt het decor voor de finale van de Europacup I. De strijd wordt gadegeslagen door ongeveer 60.000 mensen in het stadion en door miljoenen voor de buis. Juventus treedt aan met sterren als Marco Tardelli, de op dat moment Europees voetballer van het jaar Michel Platini, voormalig Europees voetballer van het jaar Paolo Rossi en Zbigniew Boniek. Liverpool met keeper Bruce Grobbelaar, Ronnie Whelan, Kenny Dalglish en Ian Rush.

Kaarten neutrale vak

Overdag is het al onrustig in de Belgische hoofdstad door opstootjes van dronken voetbalsupporters. Een uur voor de aftrap breken onlusten uit in het bomvolle stadion. Britse en Italiaanse supporters raken slaags met elkaar. Door een fout van de organisatie bevinden de Britse en Italiaanse supportersscharen, elk met meer dan 25.000 fans aanwezig in het stadion, zich vlak naast elkaar op de staanplaatsen. De 2 delen met telkens 3 vakken achter de goals recht tegenover elkaar zijn gevuld met respectievelijk fans van Liverpool en Juventus.

Alleen hebben de Liverpool-supporters aan hun kant slechts 2 van de 3 vakken gekregen. Het derde vak, net naast de 2 propvolle Liverpool-vakken, is gereserveerd voor neutrale, Belgische fans. De kaarten voor dat vak blijken echter massaal te zijn opgekocht door Belgische Juventus-supporters die grotendeels van Italiaanse afkomst zijn. Ook reisbureaus blijken een deel van de beschikbare plaatsen te hebben gekocht, om ze door te verkopen aan Juventus-fans. Daarnaast zijn naar schatting nog eens 2.500 valse kaartjes verkocht.

Italianen worden samengeperst

Belgische jeugdspelers spelen als opwarmertje voor het grote spektakel een vriendschappelijke wedstrijd. Toeval wil dat de shirtjes van de teams overeenkomen met die van Juventus en Liverpool. Als het rode team scoort, gaan de Liverpoolteams uit hun dak. Als het witte team tegen scoort, doen de Italianen hetzelfde. Dat vinden de Britten niet leuk en die vallen de Italianen aan. Een paar minuten voor tijd maakt de scheidsrechter er vroegtijdig een eind aan.

Wanneer Italiaanse supporters de dronken Engelsen in het aangrenzende vak ophitsen, voert de politie een charge uit. De agenten, met niet al te veel in aantal, vormen een menselijke muur tussen het Engelse en het neutrale vak, dat dus voornamelijk is gevuld met Italianen. Vervolgens gooien Britse hooligans met stenen naar de Italianen en bestormen het vak. Ze duwen de Italiaanse supporters naar de zijkant, waardoor die worden samengeperst. Honderden mensen kunnen plotseling geen kant meer uit. Ze proberen over de muur te klimmen richting de uitgang. De muur kan de druk niet aan en stort in. De supporters vallen naar beneden en raken verstikt in de opgehoopte mensenmassa.

39 mensen komen om het leven

De onderbemande politie en rijkswacht staan erbij en kijken ernaar. Het vreemde is dat de ene helft van het stadion onder verantwoordelijkheid staat van de Brusselse politie, de andere onder die van de rijkswacht. De coördinatie verloopt stroef en de radiocommunicatie blijkt niet op elkaar te zijn afgestemd. 39 mensen (32 Italianen, 4 Belgen, 2 Fransen en 1 Ier) komen om het leven. Honderden mensen raken gewond.

Finale gaat toch door

Om de supporters te kalmeren en nog meer geweld te voorkomen, gaat de finale 2 uur later toch door. De 2 aanvoerders spreken het publiek toe en proberen de gemoederen te bedaren. Dat lukt maar ten dele. De onrust blijft in het stadion hangen en de politie moet regelmatig ingrijpen. In die sfeer wordt er 90 minuten lang gevoetbald. Juventus wint met 1-0, met een doelpunt, een penalty, van Platini. Het is voor het eerst dat de club uit Turijn de Europacup I wint.

Straffen en schadevergoeding

Een parlementaire commissie in België doet onderzoek naar de ramp in het stadion. Die ondervraagt de voetbalbond, de ordediensten en de politie. Vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Charles-Ferdinand Nothomb wordt in bedekte termen aangewezen als verantwoordelijke. De Britse politie identificeert op tv-beelden 34 relschoppers. Daarvan worden er 26 aan België uitgeleverd. Tijdens het proces krijgen 14 van hen een celstraf, sommigen voorwaardelijk.

Rechtszaak over het Heizeldrama

Rijkswachtkapitein Mahieu wordt voorwaardelijk veroordeeld, net als de secretaris-generaal van de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KVBV) Albert Roosens. Minister Nothomb en burgemeester Hervé Brouhon gaan vrijuit, evenals rijkswachtcommandant Michel Kensier, de Brusselse schepen (wethouder) van Sportzaken Viviane Baro en UEFA-voorzitter Jacques Georges. In beroep wordt hij alsnog veroordeeld. Daardoor moet de UEFA bijdragen aan schadevergoedingen voor de slachtoffers. In totaal wordt 6,25 miljoen euro uitgekeerd, waarvan 42,5 procent door de Belgische staat, 42,5 procent door de KBVB en 15 procent door de UEFA. Engelse voetbalclubs worden 5 jaar uitgesloten van Europees voetbal, Liverpool nog een jaar langer.

Heizelstadion wordt Koning Boudewijnstadion

Een gebrekkige organisatie en een tekort een politietroepen hebben het Heizeldrama veroorzaakt. Ook de slechte staat van het stadion (het Heizelstadion heeft in die tijd achterstallig onderhoud), de verkoop van kaarten op de zwarte markt (waardoor het neutrale vak helemaal niet neutraal blijkt te zijn) en de ongebreidelde verkoop van alcohol in en rond het stadion hebben een belangrijke rol gespeeld.

De beslissing om de 2 teams tijdens de voorwedstrijd in het rood en het wit te laten spelen, is achteraf op zijn zachts gezegd niet slim. Het zorgt ervoor dat beide supportersgroepen direct partij kiezen. Tijdens de tweede helft raakt de sfeer hierdoor behoorlijk verhit. Er wordt met stenen en andere projectielen naar elkaar gegooid.

Na het Heizeldrama wordt het bouwvallige Heizelstadion verbouwd. Op 23 augustus 1995 opent koningin Fabiola het nieuwe stadion als het Koning Boudewijnstadion.

(Bron: Sporza.be, Andertijden.nl, NOS.nl, Wikipedia. Foto’s: ANP)