Koudekiemers: dit houdt dat in en zo zaait u ze

Een populaire bezigheid in het voorjaar is het zaaien van nieuwe plantjes. Maar niet alle zaden zijn geschikt om in die periode te zaaien. Er zijn ook zaden die een koude periode nodig hebben om tot ontkiemen te komen en die anders niet zullen uitkomen; koudekiemers genoemd. We vertellen welke soorten koudekiemers er zijn en hoe u ze kunt zaaien.

Wat zijn koudekiemers?

Koudekiemers zijn planten, die hun zaden in het najaar laten vallen. De zaden gaan op dat moment in rust en ontkiemen pas wanneer het warmer wordt. Zonder een koude periode krijgen ze geen signaal dat ze moeten ontkiemen. Het lukt daarom (bijna nooit) om ze pas in het voorjaar te zaaien, wanneer de temperaturen al zijn opgelopen.

Akelei (Aquilegia vulgaris)

Hoe kunnen koudekiemers gezaaid worden?

Koudekiemers kunnen vanaf het najaar tot februari gezaaid worden. Het verschil met voorzaaien in het voorjaar, is dat de zaden buiten geplaatst moeten worden. Vul daarvoor potjes met potgrond, waar u wat zand doorheen mengt. Of met zaai- en stekgrond en zaai hier de zaden in, zoals aangegeven op de verpakking. Zet ze buiten op een plek uit de zon, maar waar ze wel in contact komen met regen. Zodat ze voldoende vocht krijgen. In de bodem van de potjes moeten gaatjes zitten, zodat overtollig water kan weglopen.

Om te voorkomen dat de potjes omwaaien, kunt u ze bij elkaar in ondiepe bakken zetten. Die bakken moeten ook voorzien zijn van afwateringsgaten, anders zullen de zaden alsnog verzuipen. Vogels en muizen willen zich nogal eens tegoed doen aan opkomende zaailingen. Dit voorkomt u door ze met gaas of een vliesdoek af te dekken.

Houd in de gaten dat ze niet uitdrogen en zet ze wanneer het warmer begint te worden op een plek waar het wat zonniger is. Hebben de plantjes meerdere blaadjes ontwikkeld, zet ze dan in de volle grond of in een groter potje met voedzamere grond, zoals potgrond. In dit artikel vertellen we meer over het verpotten (verspenen) van de zaailingen.

Lees ook: Vroeg zaaien: wat kan er in de winter al gezaaid worden?

Koudekiemers stratificeren (in de koelkast leggen)

Het geven van een koudeprikkel aan de zaden kan ook door ze in de koelkast te leggen. Dit wordt stratificeren genoemd. Dit kan door ze tussen vochtig keukenpapier in een bakje te leggen. Of door ze in potjes te zaaien, maar dat neemt beduidend meer ruimte in beslag. Voor veel soorten zaden is een periode van 6 tot 10 weken kou voldoende om ze te laten ontkiemen. Maar soms is er een net wat kortere of langere tijd voor nodig. Staat dit niet op de verpakking aangegeven, dan is het een kwestie van experimenteren. Heeft uw koelkast een zone van 0 graden Celsius, dan is dat het meest ideaal. Na de koude periode haalt u de zaden uit de koelkast en zet u ze alsnog buiten in potjes. Dit kunt u bijvoorbeeld doen wanneer u in april toch nog bepaalde planten wilt zaaien, die anders niet meer zullen ontkiemen, omdat ze niet (lang genoeg) aan kou zijn blootgesteld.

Flox (Phlox paniculata)

Welke koudekiemers zijn er?

Er vallen heel veel plantensoorten onder de koudekiemers. Dit zijn enkele van de populairste tuinplanten:

• Akelei (Aquilegia vulgaris)
• Dropplant (Agastache foeniculum)
• Duizendschoon (Dianthus)
• Flox (Phlox paniculata)
• IJzerhard (Verbena officinalis)
• Korenbloem (Centaurea cyanus)
• Ooievaarsbek (Geranium maculatum)
• Pronkerwt (Lathyrus)
• Sleutelbloem (Primula veris)
• Stokroos (Alcea)
• Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea)
• Vrouwenmantel (Alchemilla mollis)
• Zonnehoed (Echinacea purpurea)

IJzerhard (Verbena officinalis)

Overigens is het niet altijd noodzakelijk om koudekiemers in potjes te zaaien. Veel vaste planten zijn prima in staat om dit zelf te regelen, zij zaaien zichzelf uit. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer u akelei of ijzerhard in de tuin heeft staan. Uit eigen ervaring weet ik echter wel dat Akelei dit zo enthousiast kan doen, dat hij uiteindelijk in alle uithoeken van de tuin opduikt. Heeft u het liever zelf in de hand, verzamel de zaden dan in de najaar voordat ze zich kunnen uitzaaien en zaai deze koudekiemers zoals hierboven aangegeven. U kunt ze dan in potten laten staan of naar een plek naar wens in de tuin.

(Bron: Archief, Groei & Bloei, Pokon, Gardeners World Magazine, Cruydthoeck.nl. Foto’s: Shutterstock)