Wat is een herroepelijke schenking? Mogelijkheid tot terugdraaien in plaats van ‘eens gegeven, altijd gegeven’

Doet u een financiële schenking aan uw kinderen of iemand anders in uw omgeving? Sinds 1 januari 2003 is dit niet langer onherroepelijk, want u kunt ontbindende voorwaarden aan uw schenking toevoegen. Met andere woorden, u kunt een schenking terugdraaien en uw geschonken geld terugeisen, als u daar een goede reden voor heeft. Hoe zit het precies met deze herroepelijke schenking?

Wat is een herroepelijke schenking?

Met ingang van 1 januari 2003 is de toevoeging ‘onherroepelijk’ uit de juridische definitie van schenkingen verdwenen. Sindsdien heeft u als schenker dus een herroepingsrecht, in plaats van ‘eens gegeven, altijd gegeven’. Als u al geld heeft geschonken aan iemand, zijn er dus mogelijkheden om die schenking terug te draaien. Dat doet u door middel van ontbindende voorwaarden.

Hoe legt u een herroepelijke schenking vast?

U hoeft niet altijd naar de notaris als u een schenking doet. Soms kunt u ook een zogeheten onderhandse akte opstellen met de ontvanger, waarin alle onderlinge afspraken staan. In de schenkingsakte kunt u een herroepingsclausule toevoegen. In deze clausule staan specifieke voorwaarden waar de ontvanger aan moet voldoen. U kunt bijvoorbeeld afspreken dat u geld schenkt, waarmee de ontvanger een huis kan kopen en/of verbouwen. Gebeurt dit vervolgens niet, dan is dit een potentiële ontbindende voorwaarde. En dan kunt u de schenking terugdraaien, op basis van deze clausule. Ook kunt u laten bepalen dat u de schenking terugkrijgt, als de ontvanger eerder dan u komt te overlijden.

Wat zijn de voor- en nadelen?

Een herroepelijke schenking is in feite een stok achter de deur. U schenkt wel geld, maar u bent het nog niet definitief kwijt. En u kunt het dus nog terugkrijgen, als de ontvanger niet naar behoren omgaat met uw schenking. Of als u zelf in de financiële problemen komt. Door een herroepingsclausule op te nemen kunt u bovendien voorkomen dat er achteraf onenigheid en onduidelijkheid ontstaat.

Let er wel op dat hoe u de bepalingen in deze clausule duidelijk en concreet formuleert, zeker als u dit zonder tussenkomst van een notaris doet. Want stel dat de herroepingsclausule op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden? Dan kunnen er juist wel conflicten ontstaan, tot in de rechtbank aan toe. En als u overgaat tot herroepen van de schenking, doet u dat per direct of met terugwerkende kracht? Want heeft u 3 jaar geleden een groot bedrag geschonken en eist u dat met terugwerkende kracht terug, dan heeft dat grote fiscale gevolgen. Uw vermogen valt namelijk hoger uit dan in uw belastingaangifte van 3 jaar geleden (en de jaren daarna).

Lees ook: Alvast een deel van uw erfenis reserveren voor uw (klein)kinderen: zo werkt een schenking op papier

Herroepelijke schenking en eenmalig verhoogde vrijstelling, hoe zit dat precies?

U kunt elk jaar een maximaal geldbedrag schenken, zonder dat de ontvanger hier belasting over betaalt. In 2025 is de maximale belastingvrije schenking 6.713 euro voor uw kinderen en maximaal 2.690 euro voor iemand anders. En u mag eenmalig in uw leven een nóg hoger bedrag belastingvrij aan uw kind schenken, als deze tussen de 18 en 40 jaar is. Hierbij gaat het om maximaal 67.064 euro voor een dure studie. Of maximaal 32.195 euro voor een ander bestedingsdoel. Deze eenmalig verhoogde vrijstelling geldt dus alleen voor uw eigen kind. Heeft uw kind een partner, dan is diegene voor zo’n schenking aangewezen op zijn of haar eigen ouders.

Maar wat als u al deze eenmalig verhoogde schenking eerder in uw leven heeft ingezet, inclusief herroepingsrecht? En vervolgens die schenking terugdraait? Als de ontvanger het geschonken bedrag eenmaal heeft terugbetaald, kunt u alsnog een 2e keer gebruikmaken van deze regeling. Hierbij is het wel van belang dat ‘de herroeping plaatsvindt om andere dan fiscale redenen’, zoals de Belastingdienst uitlegt. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als u 45.000 euro schenkt aan uw kind, die dit bedrag vervolgens niet gebruikt om een dure studie te betalen.

Waar moet u verder op letten?

Ten eerste, zorg dat u er zeker van bent dat u deze constructie aan wil gaan. En dat uw band met de ontvanger sterk genoeg is om hier goede en duidelijke afspraken over te maken. Want wilt u eenmaal uw geld terug, maar wil en/of kan de ontvanger hier niet aan voldoen? Dan kan dit tot vervelende en ingrijpende juridische conflicten leiden.

En ten tweede, wat gebeurt er als u komt te overlijden nadat u een herroepelijke schenking heeft gedaan? Volgens het erfrecht nemen uw nabestaanden in principe het beheer over. In dat geval kunnen zij dus eventueel uw schenking terugdraaien, waardoor het geschonken bedrag aan uw nalatenschap wordt toegevoegd. Maar u kunt in de schenkingsovereenkomst expliciet vast laten leggen wat er gebeurt als u komt te overlijden.

Hoe dan ook, laat u goed informeren als u een herroepelijke schenking overweegt. En denk goed na over de gevolgen, zowel praktisch, persoonlijk als fiscaal.

Lees ook: Wel een erfenis, maar geen testament: bij wie komt uw nalatenschap dan terecht?

(Bron: Archief, MAX Magazine, De Volkskrant, Belastingdienst, Financial Focus, ABN AMRO, DoeHetZelfNotaris.nl, Notariskantoor Van Hövell, Universiteit van Tilburg, Estate Planner Digitaal, Familiebank, OMD Notarissen, Notaris.nl, Erwijzer.nl, Nederlandsche Planners Associatie. Foto: Shutterstock)