mantelzorg

“Iedereen krijgt te maken met mantelzorg”

In het MAX-programma Zorg uit Handen draait het allemaal om het verlenen van mantelzorg. Maar wat is mantelzorg nu precies? En wat komt er allemaal bij kijken als iemand mantelzorger is? Wij vragen het Fleur Kusters van mantelzorgorganisatie MantelzorgNL.

Definitie

Wie ‘mantelzorg’ opzoekt in het woordenboek, vindt de volgende definitie: ‘zorg gegeven door gezinsleden, buren of vrienden’. De definitie die het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) het begrip meegeeft is iets uitgebreider: ‘Mantelzorg is alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe sociale omgeving. Ook minder intensieve hulp, de hulp aan huisgenoten en de hulp aan instellingsbewoners zijn meegenomen. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan de zogenoemde ‘gebruikelijke hulp’.

Onder gebruikelijke zorg kunt u alle zorg verstaan die men normaal al aan naaste geeft. Denk bijvoorbeeld aan de opvoeding en verzorging van kinderen of dat beetje extra hulp dat u uw partner geeft als hij of zij een griepje heeft.

‘Iedereen krijgt met mantelzorg te maken’

Als u niet al in aanraking bent gekomen met mantelzorg, is het (bijna) zeker dat u hier in de toekomst alsnog mee te maken krijgt. Hoe dit komt? Fleur Kusters legt uit: “We worden ouder, blijven langer thuis wonen en de overheid vraagt ook dat we zorgen voor elkaar. Je zou kunnen zeggen: je bent mantelzorger, je wordt mantelzorger of je (hebt) in de toekomst hulp van een mantelzorger nodig.”

De cijfers

In totaal verlenen ongeveer 4,4 miljoen Nederlanders mantelzorg. “600.000 van hen doen dit langdurig (meer dan 3 maanden, red.) en intensief. Dat houdt in dat zij hier meer dan 8 uur per week aan kwijt zijn”, laat Kusters weten. Er is zelfs een groep mensen die 24 uur per dag zorg leveren aan hun zorgbehoevende naaste.

Vooral in de leeftijdscategorie 45 tot 64-jarigen vinden we veel mantelzorgers. 1 op de 4 mensen die iemand helpt, combineert het zorgen met een betaalde baan. De meeste tijd gaat daardoor op aan werken en zorgen, waardoor er maar weinig tijd overblijft voor de eigen behoeften en wensen. “Mantelzorg kan zwaar zijn, maar het geeft ook voldoening. Ongeveer 5 op de 6 mantelzorgers geniet van de leuke momenten van het zorgen.”

Vanzelfsprekend

Voor dat zorgen kiezen zij overigens vaak niet zelf; het overkomt mantelzorgers meestal. “Iemand in je omgeving waar je van houdt of waar je om geeft wordt ziek of hulpbehoevend en daar ga je voor zorgen. Soms zien we dat als een plicht, vaak vinden we dat heel vanzelfsprekend.”

Dat mantelzorg de meesten overkomt, neemt niet weg dat dat mensen wel kunnen anticiperen op de komende zorgtaken. “Ga bijvoorbeeld -op het moment dat je nog fit bent – in gesprek met je naasten over elkaars verwachtingen en opvattingen over zorg geven of zorg krijgen in de toekomst.”

Mantelzorg is dus iets heel anders dan vrijwilligerswerk, benadrukt Kusters. “Mantelzorg komt op je pad en voor vrijwilligerswerk kies je.”

Taken van een mantelzorger

Het takenpakket van een mantelzorger kan zeer uiteenlopend zijn. Het woord ‘zorg’ in ‘mantelzorg’ betekent lang niet voor iedereen hetzelfde. In sommige gevallen gaat het letterlijk om het verrichten van verpleegkundige taken, maar ook het doen van het huishouden, boodschappen en klussen in en om het huis kunnen onder de noemer mantelzorg vallen. Het gezelschap houden van de zorgvrager is ook een belangrijk aspect.

Wie ontvangt mantelzorg?

Over de zorgvragers gesproken. Uit cijfers van het SCP blijkt dat de helft van deze mensen een lichamelijke beperking heeft. 7 procent van alle hulpbehoevenden lijdt aan een terminale ziekte en een even grote groep heeft last van ouderdomsklachten. 6 procent heeft een psychosociaal probleem en 4 procent een verstandelijke beperking. Ook psychische problematiek komt regelmatig voor. 12 procent heeft hier last van.

Wat als het mantelzorgen te veel wordt?

Het geven van mantelzorg is in sommige gevallen geen lichte taak. Het kan zowel fysiek als lichamelijk zwaar zijn. Hoewel de meesten (5 op de 6, zoals al gezegd) voldoening halen uit de fijne momenten, is het niet altijd leuk. Zeker als de persoon in kwestie erg dichtbij staat en hij of zij lang en intensief zorg nodig heeft. Mantelzorgers kunnen dan veel stress ervaren, waar ook psychische en lichamelijke klachten bij kunnen horen. Als dit het geval is, heeft iemand zichzelf eigenlijk al overvraagd, aldus Kusters. “De zorg delen kan dan een goed idee zijn. Bijvoorbeeld met familie of vrienden, de huisarts of thuiszorgorganisatie. Sommige gemeenten bieden ondersteuning aan mantelzorgers bij praktische taken, zoals het huishouden of vervangende zorg. Daarnaast hebben sommige zorgverzekeraars een aanvullend pakket waar de kosten voor een zogenoemde mantelzorgmakelaar in zijn opgenomen. Zij nemen een aantal uur per jaar regeltaken over, zodat jij meer tijd overhoudt voor jezelf.” Ook praten over wat er speelt is een goed idee. MantelzorgNL heeft een speciale Mantelzorglijn waar u naartoe kunt bellen via 030-760 60 55. U betaalt hier het reguliere tarief voor.

Werkende mantelzorgers

Werkende mantelzorgers die wat tijd voor zichzelf nodig hebben, kunnen meestal gebruik maken van verschillende verlofregelingen. “Er zijn 3 soorten verlof: calamiteitenverlof, kortdurend zorgverlof, langdurend zorgverlof”, legt Kusters uit. “Omdat verlofregelingen vaak niet toereikend zijn kan flexibel werken een uitkomst bieden. Denk bijvoorbeeld aan flexibele werktijden, thuiswerken, overuren sparen en opnemen bij onverwachte zorgsituaties en parttime werken. Uiteraard kan dit alleen als je de situatie bespreekbaar maakt op het werk. Toch doen lang niet alle mantelzorgers dat.” De redenen om dit niet te doen zijn uiteenlopend, maar veel mensen doen dit niet omdat zij privé en werk gescheiden willen houden of omdat zij bang zijn hun eigen carrière te beschadigen. Onnodig, want meestal zorgt het bespreken juist voor meer begrip voor de situatie.

Bent u mantelzorger en kunt u het moeilijk combineren met uw werk? Op de website van MantelzorgNL vindt u veel informatie over verlofregelingen en tips over hoe u het best met uw werkgever kunt praten over dit onderwerp.

Mantelzorgwoning

Op de site van MantelzorgNL vindt u ook veel informatie over de zogenoemde mantelzorgwoning. Dit is een woning in de tuin van uw eigen huis of in die van degene die u verzorgt. Mensen die langdurig en intensief voor iemand zorgen, kunnen zo makkelijker zorg verlenen.

Kijk voor meer informatie over mantelzorg op mantelzorg.nl.

Zorg uit handen, maandag 9 september 2019 om 22.15 op NPO 1.

Geef een reactie

Reacties (7)

    Hanneman says:

    Ja! Iedereen krijgt te maken met mantelzorg. Al betekent mantelzorg in mijn oren een liefdevolle, omarmende beweging van de ene medemens die zich bekommert om de ander, uit overwegingen van menselijkheid. Dat is het in heel veel gevallen niet meer. De mantelzorg als in dit artikel bedoeld is tegewoordig vooral het in de kruiwagen houden van rondspringende zorgkikkers. Mantelzorg is de grote escape voor beleidsmakers. In ons land de VVD. Die hebben de zorg in zijn geheel zo goed als óntmanteld en laten in wat er van over is familie, buren en vrienden en zo meer opdraven om de geslagen gaten enigzins “dicht” te laten lijken. En dan hebben we het nu nog over verleners van mantelzorg uit een tijd waarin het min of meer vanzelfsprekend was om daar waar nodig, voor medemensen op te komen. Das war einmal. Deze generatie sterft uit en daarmee het verlenen van mantelzorg zoals ik het ken. Als ik strakjes oud ben weet niemand meer waar ik het over heb als ik erom verlegen zit. Dan zitten we met de uitkomst van een beleidsmatige verkilling van het zorgklimaat. Ieder voor zich, en volgens de christelijke VVD ondersteuners God voor ons allen. Géén poen? Géén zorg! Als u strakjes geen goudenplatinaplussuperpolis kunt betalen maggu ook geen hulp inroepen via Mantelzorg.NL, u weet wel, die dochteronderneming van een grote Zorgboer met liefde tegen betaling. Werkgevers die zich in theorie inzetten voor werknemers die mantelzorgen en hun belangen prioriteit geven, zullen strakjes blijken dat niet te doen. Na een “gemiddelde” nationale ramp beloven werkgevers en politiek ook begrip en medeleven om er vervolgens, als een en ander niet meer dagelijks in de journaals is te zien, gewoon maling aan te hebben. In Nederland is geen geld voor rouw, verdriet, verwerking. Voor liefdevolle zorg evenmin.

    Marja1957 says:

    Goed dat jullie hier aandacht aan besteden.
    Zelf ben ik gedurende 20 jaar mantelzorger van mijn moeder met Alzheimer geweest. De laatste 8 jaar, intensieve zorg. Om het vol te houden heb ik haar in huis genomen.
    Wat ik wel mis in het programma en omschrijving op deze site is de mogelijkheid voor mantelzorgvervanging via stichting handen in huis.
    Handen in huis regelt in heel Nederland 24-uurs vervanging voor mantelzorgers. Veel verzekeringen vergoeden dit. De zorg wordt meerdere dagen/nachten overgenomen door betrokken vrijwilligers.

    Nelleke reageert says:

    Ben van mijn 15e tot mijn 52e mantelzorger geweest voor ouders, opa en schoonouders. Dat was in een tijd dat je er alleen voor stond. Geen organisatie achter de hand die af en toe de zorg overnam. Gelukkig dat de broer van mijn man en zijn partner de zorg van mij overnamen zodat ik toch even met vakantie kon. Precies tijdens een vakantie is mijn moeder overleden. Zij hebben dit destijds voor mij opgevangen waarvoor ik ze tot op de dag van vandaag nog steeds dankbaar ben. Mijn moeder was zwaar dement en zat in een verzorgingshuis. Daar was ook alles mee gezegd want bij het minste of geringste ging de telefoon en moest ik daar meteen heen. Soms om de meest lullige dingen zoals wanneer ze haar gebit kwijt was, of ik maar even komen wilde om het te zoeken. Na 1,5 uur gereisd te hebben, want ik zat om mijn werk in Utrecht en met de trein naar Amsterdam moest, thuis auto ophalen en dan door naar de andere kant van de stad om binnen 2 minuten het gebit te vinden wat onder het bed lag. Dat is me diverse keren overkomen. Ik had bij de mantelzorg een fulltime baan en kreeg geen zorgverlof want dat stond nog in de kinderschoenen. Heb alles in eigen tijdmoeten oplossen. Het gevolg is nu dat ik op mijn 64e om gezondheidsredenen vervroegd met pensioen ben gegaan. Mijn lichaam is op, letterlijk versleten. Weet niet hoelang ik nog kan lopen dis geniet nu van elke dag. Heb mijn hele leven keihard gewerkt en achter iedereen aangelopen.
    Familie? Tja, broer en zus hadden al jaren daarvoor (door een hoop jaloezie en stoken van een halfzus en halfbroer) al het contact verbroken waardoor zij mij in een positie hebben gedwongen mijn leven anders in te richten. Heb het altijd met veel liefde gedaan en zou het weer doen als het nodig was. Maar daardoor is mijn leven wel heel anders verlopen dan ik in gedachten had. In mijn beleving heb ik van mijn kant dan ook geen familie meer en dat is goed zo. Ik weet niet anders. Gelukkig heb ik een hele lieve man die mij altijd heeft bijgestaan en gedaan wat hij kon om mij een beetje te ontlasten. Kinderen heb ik niet. Zou ook niet weten hoe ik dat had moeten bolwerken als ik ook nog kinderen had gehad. Het is nu ook extra zuur als ik de jongeren hoor over de pensionada’s van tegenwoordig dat die alles maar gratis hebben gekregen in het leven en nu van hun geld leven.woest word ik daarom. Kortzichtig en respectloos. Ze komen er wel achter. Hun ouders zijn waarschijnlijk ook van mijn leeftijd. Zij hoeven waarschijnlijk niet bij hun kinderen aan te kloppen, die hebben geen tijd. Ik klaag verder niet, ik heb een goed leven al is het wel behoorlijk zwaar geweest en laat mijn gezondheid te wensen over. Ik geniet nu van mijn welverdiende (vind ik zelf) rust samen met mijn man.

      Hanneman says:

      Over een indrukwekkend relaas gesproken……

    Weerhier says:

    Zes jaar geleden ben ik begonnen met dialyse. De omstandigheden gingen steeds meer achteruit.
    Mijn echtgenote, toen nog zeer vitaal begin mij te verzorgen, die zorg werd steeds meer uitgebreid, tot dit voorjaar. Na mijn val werd me dringen aangeraden niet meer te kopen.
    Terwijl de gezondheid van mijn vrouw ook steeds meer verslechterde moest zij veel taken van mij over nemen.
    Omdat mijn vrouw die taak op zich name, namen we samen aan, dat we daar gen vergoeding voor konden vragen. En dat hebben we dan ook ooit gedaan..
    Oplossingen in zich – als het al een oplossing gaat zijn – ik ben aangenomen op een wachtlijst voor een verzorgings-centrum. En zo zijn we dan ter gelegenheid van ons 60 jarig huwelijk van elkaar gescheiden, wanneer het zo ver is.

    Goed vertrouwen says:

    Ik zou graag als mantelzorger willen werken voor mijn moeder. Dit wordt mij onmogelijk gemaakt om de volgende redenen en ik ben erg benieuwd wat jullie daarvan vinden…

    Mijn moeder woont in het buitenland en is op dit moment 102 jaar oud. Mijn zus die ook bij haar in het buitenland woont, heeft 20 jaar lang erg goed voor haar gezorgd. Alleen vind zij de zorg nu op haar 72 jaar oude leeftijd toch wat te zwaar worden. Daarom zou ik haar graag een hand willen helpen. Zeker in de laatste jaren van mijn moeder haar leven.

    Op dit moment ben ik 63 en ben na 43 jaar werken mijn baan dit jaar onvrijwillig kwijt geraakt door bezuinigingen. Hierdoor krijg ik nu een WW uitkering. Volgens de website van UWV, is het mogelijk om met een WW uitkering als mantelzorger te werken. Toen ik dit voorstelde aan mijn UWV adviseur, was het antwoord permanent NEE. “Mantel zorg is niet mogelijk in het buitenland daarvoor is de uitkering niet bestemd. Als je toch zou willen gaan, zal je deze (tijdelijk) op stop moeten zetten”.

    Ik ben op dit moment sprakeloos over de reactie van mijn adviseur en vroeg mij af of er mensen zijn met vergelijkbare situaties en/of tips.

    Kletskoek says:

    Het programma ‘Zorg uit Handen’ is ongetwijfeld met de allerbeste bedoelingen gemaakt. Petje af voor iedereen! Het is niet gemakkelijk als het niet je eigen familie betreft. Als ‘eigen’ mantelzorger groei je daar langzaam in, en heb je ook geen keus.

    Daarom vind ik het dubbel vervelend om met een kritische reactie te komen.

    Wat mij (gepokt en gemazeld door inmiddels 30 jaar mantelzorger te zijn van een zoon met autisme en epilepsie, een dochter met autisme en een geopereerde hersentumor, en daarnaast nóg twee kinderen die prima hun gang gaan, maar wél raking hebben (gehad) aan autisme) echter heel erg stoort is dat de gastmantelzorgers slechts 3 dagen in het gezin verblijven.
    Véél te kort om een goed beeld te schetsen van mantelzorg.

    En dan ook nog in gezinnen waar de zorgvragers ‘gelukkig ’s nachts alleen kunnen blijven’. Dit geeft een scheef beeld. Want mantelzorg is 24/7! Niet slechts drie dagen alleen maar overdag.

    Ik kan me werkelijk niet voorstellen dat mevrouw Eugenie uit aflevering 2, zwáár dement, ’s nachts geen zorg nodig had. Joris Linssen deed het geweldig trouwens, moet ik zeggen!

    Evenmin kan ik me dat voorstellen van Harjo, die door zijn vele herseninfarcten bijna volledig afhankelijk is van zijn vrouw Mariska.
    Hóe kan zo iemand een hele nacht alleen blijven? Ik moet er niet denken dat er paniek uitbreekt!
    Prima dat er ’s nachts hulp aanwezig is van iemand anders dan de gastmantelzorger. Volkomen logisch. Ik had graag gezien dat men daar enige informatie over had vermeld.

    Ook Najib Amhali krijgt van mij een pluim. Hij toonde veel begrip en voorál respect voor Robert, en ook diens vader Huug. Ik heb met bewondering naar deze aflevering gekeken.

    Ditzelfde geldt voor Johnny de Mol, hoewel ik bij de afloop van deze aflevering met gefronste wenkbrauwen zat. Hoe kan het dat Twan ‘opeens overstag’ is gegaan wat betreft de inzet van thuiszorg, waar zijn vrouw Mirella al zolang om vraagt? Het lijkt iéts te toevallig.

    Hoe lief en betrokken Edsilia ook was bij het gezin van Vianna (dikke pluim, dik verdiend!), haar uitstapje naar Slagharen voelde bijna als een klap in het gezicht van Vianna. Waarom deed Edsilia dit niet ná de korte vakantie van Vianna, zodat ook zij sámen met haar moeder en broer Frank kon meegenieten?
    Ik moet me al heel sterk vergissen, maar de tranen van Vianna spraken boekdelen.
    En de opmerking van Edsilia “denk goed om jezelf” deed zoveel pijn bij mij. Ik heb dat váák te horen gekregen. Dan knikte ik braaf. “Ja, zal ik doen, dankjewel.”
    Maar ik dacht: ‘Ja, en hóe dan? Leg me dat dan ook uit, alsjeblieft.’
    Vreselijk ongepast dus. Alsof Vianna niet iedere dag die worsteling meemaakt om te kiezen tussen de zorg voor haar moeder en broer Frank, of een ‘dagje voor zichzelf’. Die keus heeft ze gewoon niet. De zorg gaat altijd vóór.

    Maar tenenkrommend vond ik Stef Bos die bij Harjo kwam gastmantelzorgen. De kinderachtige manier waarop hij met én over Harjo praatte. ‘Gaan we nog een zwaaitje doen, Harjo?’ Of tegen Mariska: ‘Ik let wel op deze ouwe rakker.’
    Irritaties ook over zijn manier van praten en continu aandacht vragen. Alsof het programma om hém draaide en niet om Harjo.
    Het schoot me zooo verkeerd. Harjo is geen klein kind! En mantelzorgen is niet iets wat je er even bij doet.
    Later trok dat gelukkig enigszins bij, ik denk dat Stef eindelijk besefte wat mantelzorg écht inhoudt.

    Het is geenszins mijn bedoeling iemand te kort te doen, of iemand te kwetsen! Nogmaals petje-af voor alle gastmantelzorgers, en de zorgvragers!
    Ik wil slechts aangeven dat het programma naar mijn idee niet altijd een reëel beeld geeft van de intense zorg die mantelzorgers over het algemeen aan hun zorgvragers geven.
    Als ik naar mijn eigen situatie kijk: ik heb geen baan, ik heb geen inkomen, mijn huwelijk is stukgelopen juist op de zorg voor mijn kinderen. Mijn sociale kring is nooit heel groot geweest, maar wordt de laatste tijd steeds kleiner en kleiner. Ik probeer het leven iedere dag positief te beleven, maar dat valt me zwaar. Erg zwaar.

    Opnieuw: het programma is met de allerbeste bedoelingen gemaakt. Echt petje-af voor de gastmantelzorgers!
    Ik waardeer hun inzet enorm. Ik snap dat zij in een situatie stappen die hen onbekend is. Dat is heftig.

    Ik heb lang getwijfeld of ik mijn reactie zou plaatsen. Het is geen vrolijke reactie. Toch meen ik dat mijn reactie op z’n plaats is.

    Oprecht heel veel sterkte en wijsheid aan iedereen die in een vergelijkbare situatie zit!