Cremeren weer populairder dan begraven

Weet u al wat u wilt, als u komt te overlijden? Begraven of cremeren? Cremeren lijkt landelijk in ieder geval een stuk populairder te zijn. Het aantal begrafenissen in ons land is de afgelopen decennia namelijk flink gedaald. Nederlanders kiezen steeds vaker voor een crematie, zo blijkt. En dat is jammer voor de gemeenten, begraven levert namelijk geld op… cremeren niet.

Nederland crematieland

Nederland wordt steeds meer een crematieland, zo meldt het NRC Next op maandag 1 augustus 2016. Vorig jaar wilde 63 procent van de Nederlanders liever gecremeerd worden dan begraven en de verwachting is dat dit voorlopig elk jaar nog 1 procentpunt meer wordt. Nederlandse gemeenten beheren naar schatting 1.800 begraafplaatsen, dat is zo’n 75 procent van alle Nederlandse graven. Voor hen is het een steeds groter probleem dat minder mensen begraven willen worden.

Gemeente verdient niets aan crematie

Uit een rondgang van NRC en uit gemeentebegrotingen blijkt namelijk dat de meeste gemeenten worstelen met de financiën van hun laatste rustplaatsen. De Wet op de lijkbezorging verplicht ze allemaal een begraafplaats aan te bieden, maar de inkomsten uit grafrechten blijven achter bij de onderhoudskosten. Aan crematies, die veelal worden uitgevoerd door particuliere bedrijven als Yarden en PC Hooft, verdienen gemeenten doorgaans helemaal niets.

Dat is op zich niets nieuws: de inkomsten van begraafplaatsen dekten zelden de kosten, laat staan dat er winst gemaakt werd. Veel gemeenten verhoogden daarom de graftarieven de afgelopen jaren, variërend van enkele honderden tot enkele duizenden euro’s per tien jaar. Toch hebben veel gemeenten nog altijd te maken met tekorten en de toename in het aantal crematies verslechtert die situatie alleen maar.

Crematievoorkeur

Een precieze reden voor de toenemende crematievoorkeur is lastig aan te wijzen. Wim van Midwoud van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB): “Een crematie geeft minder nasleep dan een begrafenis, wellicht dat dat meespeelt. Er is geen sprake van onderhoud, geen keuzes over verlenging of grafruiming. Je ziet toch vaak dat het opa’s en oma’s zijn die zeggen: ik wil dat mijn kinderen niet aandoen.” Het helpt ook niet dat begraven vanwege de doorlopende grafrechten vaak als duurder wordt gezien, ofschoon dat niet voor elke gemeente geldt. Dat de uitzonderingen de regel bevestigt, blijkt ook in dit geval. Niet overal is er sprake van de trend dat mensen zich steeds vaker willen laten cremeren: in vergrijsde gemeenten en protestants-christelijke gemeenten staat de begrafenis nog altijd op nummer 1.

Maatregelen

Voor veel gemeenten dringt de tijd om maatregelen te nemen, ze zijn dus hard op zoek naar oplossingen. De verhoging van de tarieven geldt in veel plaatsen niet (meer) als een optie: dan wordt een crematorium alleen maar aantrekkelijker. Dus komen ze met een creatievere aanpak. De gemeente Bronckhorst probeert op de cremeertrend in te spelen door een urnenmuur en uitstrooiplekken. Ook op andere plekken in het land bieden begraafplaatsen meer opties aan voor urnen. Maar het blijft de vraag of deze oplossing op de lange termijn werkt: as wordt toch vaak op persoonlijke, speciale plekken uitgestrooid.

Nieuwe begraafplaatsen

Het is voor de gemeenten natuurlijk ook een optie om de hele begraafplaats aan te pakken. Op verschillende plekken in het land vormen gemeenten rustplaatsen nu om tot ‘gedenkparken’ en in Zutphen liggen er bijvoorbeeld plannen voor de aantrekkelijke historische Oude Begraafplaats. Deze is nu vol, maar wordt misschien weer opengesteld voor nieuwe graven. Er wordt verder gedacht aan natuurbegraven: zonder grafsteen, gewoon onder het gras of onder een boomstronk. Of aan verschillende themavelden: een rozenveld, een islamitische afdeling, een bloemenweide.

Maar waarom bouwen gemeenten eigenlijk zelf geen crematoria, als het zo populair is? Dat is een moeilijke kwestie, zegt Van Midwoud van de LOB: “Het een taboe noemen is misschien wat sterk, maar het is in ieder geval koudwatervrees. Gemeenten zeggen al snel: dat is geen kerntaak. Ja, dan ben je uitgepraat.” Volgens hem kan het wel degelijk slim zijn als een gemeente alle opties in eigen beheer houdt: “De tijd van achterover leunen is echt voorbij.” Toch zijn er een aantal gemeentes die het zelf aandurven een crematorium uit te baten, maar veel zijn het er niet.

(Bron: NRC Next)