De cliffhanger aller cliffhangers uit de serie Dallas in 1980: wie heeft J.R. neergeschoten?

Op 21 november 1980, in 2025 45 jaar geleden, komen we na 8 maanden wachten eindelijk te weten wie de gehate oliebaron J.R. Ewing in de tv-serie Dallas heeft neergeschoten. In de Verenigde Staten kijken ongeveer 83 miljoen mensen naar deze aflevering, een record voor die tijd, en ongeveer 350 miljoen fans van over de hele wereld hebben deze episode gezien. De aflevering waarin J.R. wordt neergeschoten op 21 maart 1980, wordt de ‘cliffhanger aller cliffhangers’ genoemd.

De rijke en machtige familie Ewing

Dallas is voor het eerst in 1978 op de Amerikaanse buis te zien. De AVRO zendt vanaf 1979 de serie in Nederland uit. Het is het verhaal van de rijke en machtige familie Ewing, die schatrijk geworden is van de handel in olie. Hun zakelijke en persoonlijke leven wordt gekenschetst door corruptie, rivaliteit en verraad. Pater familias is Jock Ewing, vertolkt door Jim Davis, die samen met zijn voormalige partner Willard ‘Digger’ Barnes, gespeeld door onder anderen David Wayne, rijk is geworden in de oliehandel. De 2 zijn echter niet als goede vrienden uit elkaar gegaan: Barnes beschuldigt Ewing ervan hem te hebben opgelicht. Dat zorgt voor een rivaliteit tussen de 2 families waar een deel van de serie op is gebaseerd.

Als de jongste zoon, Bobby Ewing, gespeeld door Patrick Duffy, trouwt met de dochter van Digger Barnes, Pamela Barnes die wordt gespeeld door Victoria Principal, zorgt dit voor wrijving binnen de familie en dan vooral tussen hem en zijn broer J.R., vertolkt door Larry Hagman. De Ewings wonen gezamenlijk op de prachtige Southfork Ranch.

“J.R. Ewing oversteeg zijn personage”

De meedogenloze olietycoon J.R. Ewing groeit uit tot de meest gehate man in televisieland van dat moment. Zijn gluiperige gedrag maakt hem zelfs tot één van de meest memorabele televisieschurken ooit. Dat levert hem een trouwe schare fans op, die niet genoeg kunnen krijgen van deze vrouwenversierder met zijn charmante zuidelijk accent, zijn ijskoude ogen en zijn gemene lach. Hij gebruikt regelmatig chantage om zijn doel te bereiken. Zijn vrouw Sue Ellen, gespeeld door Linda Gray, is ongelukkig in hun huwelijk: hij bekt haar vaak af en vernedert haar. Zij zoekt daarom regelmatig troost in de drank. “Je bent niets meer dan een alcoholist en een slet”, zegt J.R. tegen zijn vrouw, die hij zelfs heeft laten opsluiten in een sanatorium, zodat hij voogdij kan krijgen over hun zoon. J.R. heeft meerdere affaires, zoals met zijn secretaresse en met zijn schoonzuster.

“J.R. Ewing oversteeg zijn personage”, herinnert Larry Hagman zich. “Mensen stemden af om te zien wat voor streken hij zou leveren en ze konden niet genoeg van hem krijgen. Het was de perfecte combinatie van een personage en een verhaallijn die precies op het juiste moment aansloeg.” Hagman groeit uit tot de ster van de serie Dallas. Hij wil daarom, nadat zijn personage is neergeschoten in de aflevering van 21 maart 1980, meer geld en krijgt na onderhandelingen met omroep CBS naar verluidt 100.000 dollar per aflevering, alsmede royalty’s van de opbrengst van de merchandising.

Cliffhanger aller cliffhangers; Dallas als voorbeeld voor series wereldwijd

De aflevering waarin J.R. wordt neergeschoten, heeft als titel A house divided en wordt in de VS op 21 maart 1980 uitgezonden. “Wie is daar”, vraagt J.R. als hij iemand in het donker voor hem ziet in zijn kantoor. Als antwoord worden 2 kogels op hem afgevuurd die zijn lichaam treffen. Hij zakt in elkaar, waarmee de aflevering eindigt. Vanaf maart tot en met november is de grote vraag van de fans van Dallas: “Wie heeft J.R. neergeschoten?” Vanwege het succes van deze cliffhanger, zullen vanaf dat moment andere series het seizoen op zo’n manier eindigen. Deze aflevering wordt nog steeds de ‘cliffhanger aller cliffhangers’ genoemd.

‘Nee mevrouw, zelfs niet tegen u’

Weddenschappen worden afgesloten over wie de dader is, er worden T-shirts gedrukt met als opschrift “I shot J.R.“ en er wordt een liedje gemaakt door de Barron Knights over wie de schutter is. In Nederland brengt Don Mercedes, bekend van de hit Rocky, een single uit met de titel Wie schoot op J.R. Ewing. Zelfs de moeder van de Britse koningin Elizabeth is gefascineerd door deze cliffhanger. Hagman in een interview met CBS: “Ik werd voorgesteld aan de moeder van de Britse koningin. Ze vroeg me: ‘Ik neem aan dat u me niet kunt vertellen wie J.R. heeft neergeschoten’. Ik antwoordde: ‘Nee mevrouw, zelfs niet tegen u’.”

Maar ook in de Amerikaanse presidentsverkiezing van 1980 wordt de vraag wie de schutter is breed uitgemeten. Het gerucht gaat dat tijdens die verkiezingen het team van Ronald Reagan zich zorgen maakt dat de timing van de aflevering de opkomst van kiezers zou kunnen beïnvloeden. Ze vrezen dat meer Amerikanen thuisblijven om te ontdekken wie J.R. heeft neergeschoten in plaats van naar de stembus te gaan. De Republikeinen geven buttons uit met de tekst: “Een democraat heeft J.R. neergeschoten.” President Jimmy Carter zegt in een toespraak dat hij geen moeite zou hebben om zijn campagne te financieren als hij wist wie J.R. heeft neergeschoten. Hij verwijst hiermee naar het feit dat heel veel geld is ingezet tijdens weddenschappen over de identiteit van de schutter. Tijdens een fondsenwervingscampagne in Dallas, grapt de president: “Ik ben naar Dallas gekomen om heimelijk uit te vinden wie J.R. heeft neergeschoten.”

Alle acteurs van Dallas schieten J.R. neer

De Britse pers heeft naar verluidt 100.000 pond aan Hagman geboden om te onthullen wie de schutter is. Hij zegt eerlijk dat hij noch een andere acteur van de serie weet wie de trekker heeft overgehaald. Dat hebben de schrijvers van de serie voor iedereen geheim gehouden. Ook Mary Crosby, dochter van zanger en acteur Bing Crosby die de zuster van Sue Ellen, Kristin Shepard, speelt, zegt dat ze niet heeft geweten wie de dader is. Wanneer ze het script destijds in handen krijgt, zegt ze hierover in 2015 tegen AP: “Wat een geweldige manier om het seizoen af te sluiten. En J.R. verdient het zeker!”

Om te zorgen dat het grote geheim voor iedereen geheim blijft, inclusief voor de dader, moeten alle acteurs om de beurt op camera de trekker overhalen. “Het was een leuke dag”, herinnert Crosby zich. „De producenten mochten J.R. neerschieten. De visagist mocht hem neerschieten. Larry mocht zichzelf neerschieten.” Patrick Duffy zegt hierover in een interview in 2025 met Remind Magazine: “Dus Jock schoot op hem, ik schoot op hem, Victoria schoot op hem, iedereen schoot op J.R., want in het mythische rijk van de wereld die Dallas was, hadden ze allemaal één of andere reden om het te doen. We hebben allemaal veel plezier gehad om om de hoek van J.R.’s kantoor te lopen en net te doen alsof we hem neerschoten.”

Als ze klaar zijn, trekt grappenmaker Hagman een vestje uit een feestwinkel aan en brengt een toost uit met een glas whisky. Terwijl hij drinkt, spuit er vloeistof uit de ‘kogelgaten’ in zijn borst. “Er was nooit een saai moment met Larry”, lacht Crosby.

Meerdere gegadigden

Pas in november, 8 maanden na het neerschieten van J.R., wordt de volgende aflevering uitgezonden. Dat duurt langer vanwege een staking van acteurs. Zo’n 83 miljoen Amerikanen zijn aan de buis gekluisterd om de naam van de schutter te weten te komen, een record dat in 1983 wordt verbroken als de laatste uitzending van de serie MASH wordt vertoond. Er wordt geschat dat over de hele wereld zo’n 350 miljoen mensen deze aflevering van Dallas hebben bekeken.

Er zijn meerdere gegadigden voor het neerschieten van de gehate oliebaron. Zou Cliff Barnes, gespeeld door Ken Kercheval, zoon van Digger die een gloeiende hekel heeft aan J.R., de schutter zijn? Of is wellicht zijn vrouw Sue Ellen de vernederingen van haar man zat en heeft zij de trekker overgehaald? Maar ook andere personages kunnen de schoten hebben afgevuurd op de manipulerende olietycoon.

Schoonzuster en minnares Kristin is de schutter

Op 21 november 1980 krijgen de fans dan eindelijk antwoord. De kogels zijn afgevuurd door zijn minnares en schoonzuster Kristin Shepard! Als J.R. de relatie met haar wil beëindigen, ontsteekt ze in een vlaag van woede. Ze voert haar zuster Sue Ellen dronken, steelt haar pistool en stopt die na de daad terug in haar zusters kast. Als ze uiteindelijk aan J.R. en Sue Ellen bekent dat zij de schutter is, hebben de schrijvers van de serie een verrassende wending in petto: ze blijkt zwanger te zijn van J.R.. Kristin: “Je kunt me niet opsluiten tenzij je wilt dat jouw kind in de gevangenis wordt geboren! Zou dat niet een schandaal worden, de kleinzoon van Jock Ewing, een gevangenisbaby.” Hierdoor laat J.R. haar niet aanklagen voor poging tot moord. Hij zegt dat hij het met Kristin op zijn eigen manier afhandelt.

Het eindigt echter niet goed voor Kristin. Nadat ze snel uit Dallas is vertrokken, krijgt ze een miskraam van J.R.’s kind. Later krijgt ze met haar man een zoon, Christopher. Daarna valt ze op dramatische wijze van het balkon en verdrinkt in het zwembad van de Southfork Ranch. Haar zoon wordt geadopteerd door J.R.’s broer Bobby en zijn vrouw Pamela.

‘De dochter van Bing Crosby heeft de zoon van Peter Pan neergeschoten’

Larry Hagman was de zoon van actrice Mary Martin, die in 1954 de rol van Peter in de musical Peter Pan speelt. Mary Crosby, die de rol van Kristin Shepard speelt, is zoals gezegd de dochter van Bing Crosby. Ook jaren na het bekend worden van de schutter, vragen fans aan Hagman wie J.R. heeft neergeschoten. Hij heeft op die vraag een zeer grappig antwoord bedacht. Patrick Duffy zegt hierover lachend in een interview in 2025 met Remind Magazine: “Larry antwoordde altijd als hem werd gevraag wie J.R. heeft neergeschoten met ‘De dochter van Bing Crosby heeft de zoon van Peter Pan neergeschoten’.”

(Bron: Remindmagazine.com, APnews.com, Audioboom.com, Today.com, Dailynews.com, Wikipedia. Foto’s: Shutterstock en ANP)