Jan Brokken zijn oorlog: een documentaire over een vergeten oorlog en een familie die nooit echt werd bevrijd

In het herdenkingsjaar waarin Nederland stilstaat bij 80 jaar bevrijding, blijft 1 oorlog vaak op de achtergrond: de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. Terwijl in Nederland op 5 mei de bevrijding wordt gevierd, eindigt de oorlog in de kolonie pas op 15 augustus 1945. Ver van het vaderland, maar met meer dan 300.000 Nederlanders nog diep in oorlog. Toch wordt deze geschiedenis structureel vergeten, gemarginaliseerd of gebagatelliseerd. De NPO Doc: Jan Brokken zijn oorlog brengt daar verandering in. 

De interneringskampen op Sulawesi

Schrijver Jan Brokken vertelt in deze documentaire het verhaal van zijn eigen familie. Zijn ouders en 2 oudere broers overleven ruim 3 jaar in Japanse interneringskampen op Sulawesi. 1 op de 6 mensen overleeft deze kampen niet. Velen stierven aan honger, uitputting, mishandeling of ziektes. Maar bij terugkeer in Nederland worden zij nauwelijks erkend. “Ach, bij jullie viel het toch wel mee? Wij hadden de hongerwinter!” Het is een opmerking die Brokken in de documentaire herhaalt, met de wrange ondertoon van iemand wiens familie getekend wordt door deze oorlog.

Geboren na de oorlog, maar die oorlog is nog wel voelbaar

Jan Brokken wordt pas ná de oorlog geboren. En toch is die oorlog in zijn jeugd voortdurend aanwezig. Hij groeit op tussen de scherven van een verleden dat zijn ouders diep heeft getekend. Zijn vader lijdt aan een oorlogstrauma, gebruikt veel medicatie en drinkt. Als kind moet Jan samen met zijn moeder zijn vader naar bed tillen als hij, onder invloed van pillen en drank, op de vloer ligt. ’s Nachts hoort hij zijn vader schreeuwen van de nachtmerries.

Ook de broers van Brokken dragen het trauma met zich mee. In hun volwassen leven veroorzaken de spanningen een breuk: ze zien elkaar nooit meer terug. “De oorlog bleef rondspoken in ons huis”, zegt Brokken.

Jan Brokken gaat terug naar Sulawesi

De documentaire volgt Brokken op een persoonlijke reis terug naar Sulawesi, naar de plekken waar zijn familie gevangen zat. Wat betekent het om na de oorlog geboren te worden in een gezin dat nog altijd in oorlog leeft? En waarom heeft Nederland zo lang gezwegen over deze kant van de geschiedenis? Deze documentaire legt niet alleen het persoonlijke verhaal van een schrijver bloot, maar ook een nationaal vergeten hoofdstuk.

De NPO Doc: Jan Brokken zijn oorlog is te zien op maandag 11 augustus om 22.10 uur bij MAX op NPO 2.

(Foto: MAX)