Verdere afname in wereldwijde kindersterfte

Sinds april 2017 leven we met 7.5 miljard mensen op de wereld. In het kader van de geboorte van die 7.5 miljardste mens zet MAX Vandaag voor 6 belangrijke thema’s de vooruitgang die de mensheid in 200 jaar heeft geboekt op een rij. Immers, dankzij die progressie leven mensen langer, gezonder, gelukkiger en met meer zeggenschap over en invloed op hun lot. Deze keer: de afname van de kindersterfte.

Sinds het begin van de eeuw van de rede (de Verlichting) in de 18e eeuw en de 200 jaar daarna is het sterftecijfer onder kinderen van 5 jaar en jonger dramatisch afgenomen. In rijke landen is het sterftecijfer zelfs ver beneden de 1 procent. In een land als Zweden sterft in de 18e eeuw nog ieder 3e kind, terwijl in Duitsland in de 19e eeuw ieder 2e kind het leven laat. Met de afname in armoede en de groeiende kennis in het algemeen en op het gebied van gezondheid in het bijzonder zal het kindersterftecijfer wereldwijd verder afnemen.

Is het sterftecijfer in 1960 onder kinderen beneden de 5 jaar nog 18.2 procent, dat cijfer is in 2015 afgenomen tot 4.3 procent! Landen als China en Brazilië hebben het sterftecijfer onder jonge kinderen in de laatste 4 decennia zien dalen terwijl andere landen, vooral landen in Afrika, nog steeds te kampen hebben met een hoog kindersterftecijfer. Maar het is niet waar dat in deze landen geen vooruitgang is geboekt.

Sub-Sahara

In landen ten zuiden van de Sahara daalt het sterftecijfer onder kinderen in de laatste 50 jaar. In 1960 sterft nog 1 op de 4 kinderen uit dat gebied. Dat cijfer is nu lager dan 1 op de 10. In de afgelopen 10 jaar is deze verbetering sterker toegenomen dan ooit in de geschiedenis. Toename in welvaart, onderwijs en de verbetering in de gezondheidzorg over de hele wereld zijn de belangrijkste drijfveren van deze vooruitgang.

Media

Een reden waarom er weinig aandacht is in de media voor de verbetering van de leefomstandigheden wereldwijd is dat dit een langzaam proces is dat nooit de voorpagina’s haalt. De media is over-geobsedeerd met het berichten van op zichzelf staande gebeurtenissen en negatief nieuws en hebben niet genoeg aandacht voor de langzame ontwikkelingen die mede onze wereld hervormen. In 1990 sterven nog 7.6 miljoen kinderen onder de 5, in 2013 is dat afgenomen tot 3.7 miljoen. Media die wel aandacht voor globale ontwikkeling hebben, zouden dan de komende 20 jaar dit nieuws berichten: “Het aantal kinderen dat op de wereld dagelijks sterft, is sinds gisteren afgenomen met 455”. Dat gebeurt dus niet.

Lange perspectief

Naast gebrek aan aandacht in de media is het zo dat we de vooruitgang niet zien: we zijn ons er niet van bewust hoe slecht het in het verleden was. In het jaar 1800 sterft 43 procent van de kinderen beneden de 5 jaar! In het jaar 1960 is dat nog 18.5 procent, ongeveer 1 op de 5. In de laatste decennia zien we een snelle afname in het kindersterftecijfer. In 2015 is dat zoals gezegd gedaald tot 4.3 procent, tienvoudig keer lager dan in de 2 decennia daarvoor. Men moet het lange perspectief in ogenschouw nemen om de progressie te zien die wereldwijd is geboekt.

Voor 1800 hebben landen als Jemen en India te kampen met een kindersterftecijfer van boven de 50 procent! De landen waar het met de hygiëne en gezondheidzorg beter is gesteld, hebben in die tijd een sterftecijfer onder kinderen van ongeveer 30 procent. In de daaropvolgende 150 jaar daalt het cijfer in sommige landen substantieel: 30 procent van de wereldbevolking heeft dan een kindersterftecijfer lager dan 20 procent. In andere landen blijven het met de hygiëne en gezondheidzorg slecht: 57 procent van de wereldbevolking kampt in die jaren met een kindersterftecijfer van boven de 20 procent. De wereld is duidelijk verdeeld in ontwikkelde en onderontwikkelde landen.

Ongelijke verdeling

De snelle ontwikkeling van de geïndustrialiseerde landen heeft een zeer ongelijke verdeling van de wereldwijde gezondheid als gevolg. Toch neemt de globale gezondheid in zijn totaliteit toe, vooral in landen die in 1950 nog te maken hebben met deplorabele gezondheidstoestanden. China bijvoorbeeld heeft haar kindersterfte doen dalen van 28.4 procent naar 1.3 procent in 2013. Ook al is de verdeling op het gebied van gezondheid wereldwijd onevenredig, vandaag de dag is het niveau van de globale gezondheid hoger dan voorheen.

Nederland

In Nederland sterven in 1840 164 op de 1000 kinderen onder het 5e levensjaar en in 1846 stijgt dat aantal naar 230, het hoogste sterftecijfer in de afgelopen 200 jaar. Dan zien we een daling intreden. Is het aantal doden onder kinderen in 1880 nog 216, dit aantal is in 1900 afgenomen tot 155. In 1909 komt het kindersterftecijfer voor het eerst onder de 100, op 99 om precies te zijn.

Oorlog

Tijdens de oorlogsjaren neemt het kindersterftecijfer weer toe: is dat in 1939 nog 34 op de 100, in 1945 overleven 80 van de 1000 kinderen de eerste 5 levensjaren niet. Met de toename van de gezondheidszorg en de welvaart van na de oorlog daalt het kindersterftecijfer in Nederland in rap tempo: van 18 per 1000 in 1960 naar 9 in 1980. In 2010 sterven gemiddeld 3.78 kinderen op de 1000 geborenen in Nederland.

Hoge babysterfte

Nederland behoort tot de landen met de laagste kindersterfte in de wereld. Toch is de babysterfte in Nederland één van de hoogste in Europa. 1 op de 100 baby’s sterft tijdens of direct na de geboorte in Nederland (in 2017). Een aantal vermoedelijke factoren is hiervoor aan te wijzen. In Nederland krijgen vrouwen op relatief late leeftijd kinderen. Ook kampt Nederland met een hoog aantal rokende vrouwen. Daarnaast is het aantal meerlingzwangerschappen hier hoger dan elders in Europa.

Tevens is het aantal zwangerschappen onder allochtone vrouwen hoger dan onder autochtone vrouwen. Bij die groep is de kans op babysterfte groter: bij niet-westerse bevolkingsgroepen komen diabetes, hoge bloeddruk en infecties vaker voor, factoren die de zwangerschap kunnen beïnvloeden.

Geboortegraad

Als meer kinderen overleven, neemt de geboortegraad af. Reden hiervoor is dat als meer kinderen overleven, de vraag van ouders om kinderen afneemt. Daarnaast krijgen kinderen meer aandacht en is er meer geld beschikbaar voor die kinderen als de geboortegraad afneemt.

Demografische overgang

De link tussen de geboortegraad en kindersterfte laat zien wat de reden is voor de toe- of afname van de bevolkingsgroei. Als het geboortecijfer hoog is en de gezondheid verbetert, zal in eerste instantie de bevolking toenemen. Dan vindt er een demografische overgang plaats. De verbetering van de gezondheid en de afname van het sterftecijfer leidt tot een lagere geboortegraad waardoor de bevolkingsgroei afneemt.

Wereldbevolking

Een cynische kijk op de afname van kindersterfte is dat dat leidt tot overbevolking van de planeet. Dit is niet alleen een minachting van het menselijk leven maar ook principieel onjuist. Als meer kinderen overleven zal de geboortegraad afnemen en de tijdelijke bevolkingsgroei stagneren. Als we ons willen verzekeren dat de toename van de wereldbevolking ten einde komt, moeten we snel werken aan de afname van de kindersterfte.

(Bron: Our World In Data, Universiteit van Oxford, nu.nl, Wikipedia)

Bekijk ook: Extreme armoede: een afnemend probleem
Alfabetisering: dé basisvoorwaarde voor ontwikkeling
Democratie verovert de wereld