Het Holland Pop Festival 1970, het Woodstock van Nederland

Op 26, 27 en 28 juni 1970, in 2020 50 jaar geleden, vindt in Rotterdam het Holland Pop Festival plaats. Ongeveer 100.000 hippies feesten 3 dagen lang in de zon en in de regen, onder bezielende begeleiding van wereldberoemde bands. Love, Peace and Happiness in Kralingen. Het festival is om meerdere redenen uitgegroeid tot een legendarische gebeurtenis. Wie erbij is geweest, zal het nooit meer vergeten.

Het beroemde Amerikaanse popfestival Woodstock uit 1969 is de inspiratiebron voor het festival in het Rotterdamse Kralingen. Het Holland Pop Festival is niet het eerste grote festival in Nederland, wel het eerste meerdaagse festival. Een jaar eerder tijdens Pinksteren is in Limburg Pinknick gehouden dat later wordt omgedoopt tot Pinkpop en zal uitgroeien tot een meerdaags popfestijn en het langstlopende jaarlijkse popfestival ter wereld.

Berry Visser en Georges Knap, de hippie en de man in het pak

Berry Visser is in die tijd een hippie die met ambities rondloopt. Hij studeert aan de sociale academie, is impresario en oprichter van Mojo Concerts. Hij weet bands als The Doors, Jethro Tull en Softmachine te strikken voor een optreden in het Amsterdamse Concertgebouw. Visser neemt kennis van het Amerikaanse Woodstock Festival en wil ook zoiets in Nederland organiseren.

Ook bij Georges Knap werkt Woodstock inspirerend. Hij is 13 jaar ouder dan Visser en loopt rond in een keurig net pak. Hij is vertegenwoordiger en doet ’s avonds jeugdwerk bij hem in de buurt. Knap: “Rotterdam zou dat jaar C70 (Communicatie ’70) organiseren, een groot cultureel festijn ter gelegenheid van 25 jaar bevrijding, en natuurlijk om de stad te promoten. Het leek me leuk om eens iets anders te doen dan koekhappen. Een openluchtfestival bijvoorbeeld. Ook bij mij had Woodstock iets losgemaakt. Ik had alleen geen flauw benul van hoe en wat, en liet het idee liggen. Totdat de voorzitter van C70, om een stel jonge kritische journalisten de wind uit de zeilen te nemen, plots verklaarde dat er ook een popfestival georganiseerd zou worden. Ik dacht nog: wat zegt hij nou? Want meer dan een idee was er niet. Een paar dagen later hing één van die journalisten aan de lijn. Die had al snel door dat ik het ook allemaal niet zo goed wist en raadde mij aan om eens contact op te nemen met ene Berry Visser in Delft. Misschien dat wij elkaar van dienst konden zijn.”

De eerste ontmoeting tussen de man in het pak en de hippie verloopt stroef. Visser is niet direct enthousiast, maar gaat na 3 weken toch overstag om samen te werken. Knap: “Tot mijn grote verrassing zei Berry: ik kom naar Rotterdam, locaties kijken. De wethouder had de bouwput van de Brienenoordbrug aangewezen. Maar die locatie bevestigde het beeld dat Berry van Rotterdam had: allesbehalve cultureel, geen plek om een festival te organiseren. Vervolgens reden we naar het Kralingse Bos, waar mijn oog op was gevallen. Ik bleef in de auto zitten, Berry liep wat rond. Toen hij een half uur later terugkwam, was het duidelijk: we hadden een locatie.” Visser hierover: “Ik stapte daar uit, ben gaan wandelen en het was prachtig. Prachtig! Eén van de redenen waarom dat festival geworden is wat het geworden is.”

De organisatie bestaat uit 4 leden, te weten Georges Knap die zich met de zakelijke kant bezig houdt, zijn vrouw Toos doet de publiciteit, Berry Visser is verantwoordelijk voor het programma en Piet Daal verzorgt de technische aangelegenheden. Ze ontvangen 50.000 gulden subsidie van het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Dat is echter niet genoeg geld om 3 dagen lang topbands van over de hele wereld te contracteren. Ze kloppen aan bij de bottelaar van Coca-Cola, Bottelo NV in Schiedam. Dit past niet in het beeld van de non-commerciële hippies, maar met nog een paar maanden te gaan tot het festival, hebben ze geen keuze. Knap: “Coca-Cola bood ons 50.000 gulden voor de aanloopkosten, de aanbetalingen voor de bands. Alles werd vastgelegd in een contract: dat het geen sponsorgeld was, maar een lening; dat wij niets mochten doen zonder toestemming van Coca-Cola. Ja, Smeijers, de directeur van Bottelo, was een slimme vent. Alles wat er aan voedsel en drank op het terrein verkocht werd, hield Bottelo in eigen hand. Als gevolg daarvan belandde ik nog in een vreselijke ruzie met Smeijers toen Prins Mario, de hippiekapper, tijdens het festival met een ijsboer kwam aanzetten die gratis ijsjes wilde uitdelen.”

Smeijers mag van de raad van Commissarissen maximaal 50.000 gulden uitgeven, hetgeen veel te weinig blijkt te zijn. Visser: “ik lette iets minder op het geld. En Georges ging mee in mijn idioterie.” Visser is inmiddels bij de familie Knap ingetrokken en ligt tot 4 uur ’s nachts te bellen, te brainstormen en te boeken. Knap: “En vervolgens kon ik dan weer bij Coca-Cola aankloppen. In totaal heeft Smeijers ons op eigen houtje maar liefst 350.000 gulden geleend. Dat heeft hem na het festival onmiddellijk z’n kop gekost.”

Langharige politieagenten en financiële strop

De organisatie nodigt de politie uit in de persoon van hoofdinspecteur Koster. Ze bekijken de film Woodstock om te zien wat ze kunnen verwachten. Hij regelt extra parkeerplaatsen en extra assistentie. Hij zorgt ervoor dat er geen agenten in uniform rondlopen om rellen te voorkomen. Ze krijgen de opdracht een aantal maanden niet naar de kapper te gaan om zo meer op hippies te lijken. Die langharige agenten in burger hebben tijdens het festival weinig te doen gehad, want het verloopt geheel in de hippietraditie van Love, Peace and Happiness. Onder toezicht van de agenten en gezondheidszorg wordt er flink geblowd. Het is de eerste aanzet naar het bekende Nederlandse gedoogbeleid ten aanzien van softdrugs. Koos Zwart, hoofredacteur van Hitweek, medeoprichter van Paradiso en cannabisactivist, zorgt met ongeveer 70 medewerkers van het zogenaamde ‘drugsteam’ voor dolgedraaide hippies.

Knap: “Volgens mij hebben wij als één van de weinige festivals geen last gehad van ongewenste gasten. Misschien wel omdat het Holland Pop Festival een beetje uit de lucht kwam vallen. Als we van begin af aan hadden lopen schreeuwen dat het zo’n groot festival zou worden, dan waren er waarschijnlijk eerder bellen gaan rinkelen. Niet alleen bij eventuele tegenstanders van een festival, maar ook bij oproerkraaiers. Nu hadden wij alleen liefhebbers.” Er vinden dus geen rellen plaats. Het wordt een feest van 3 dagen en nachten in een wereld met zijn eigen normen en waarden. Visser: “En zo stonden wij er ook in: als idealisten. Zelfs als het festival een financieel succes was geworden, zouden wij er geen geld aan verdienen. We stonden namelijk niet op de loonlijst van de stichting. Wij zaten in het bestuur.”

Het entreegeld is zeker voor die tijd aan de hoge kant, namelijk 35 gulden. Een groot deel van de mensen komt binnen zonder te betalen. Visser: Omdat ze ervaring hadden met het binnenlaten van duizenden bezoekers, hadden wij Feyenoord-suppoosten ingehuurd voor bij de ingang. We dachten dat we ze konden vertrouwen. En de suppoosten dachten op hun beurt: dit is toch eenmalig, dus waarom steken we het geld niet gewoon in onze zak? De pers hielp ons ook niet echt. De kranten schreven dat het heel makkelijk was om een gat in het hek te knippen.”

Het festival verloopt dus fantastisch, maar financieel is het een strop van 1 miljoen gulden. Knap: “We hebben vrij snel daarna ons eigen faillissement aangevraagd. Tussen ons ging het mis toen Berry het muziekblad Oor wilde beginnen. Ik vond dat je dat niet kon maken, met al die schulden.” Visser gaat door met het organiseren van concerten bij Mojo. Visser: “Georges was het er niet mee eens dat ik buiten de stichting om met Mojo weer concerten organiseerde. De curator ook niet. Uiteindelijk heb ik een deal gesloten. Voor een periode van 2 jaar zou 50 procent van de winstgevende concerten naar de curator gaan.”

Er is een film gemaakt over het Holland Pop Festival. Knap hoopt dat de film, Stamping Ground geheten, een succes wordt en geld oplevert. In dat geval krijgen ze 40 procent van de winst. De film over Woodstock heeft miljoenen opgebracht. De film over het Holland Pop Festival flopt echter. Volgens Knap is dat terecht: je had er gewoon bij moeten zijn.

Het festival

Ongeveer 100.000 hippies zijn op 26, 27 en 28 juni 1970 verzameld om te luisteren naar muziek van bands als Jefferson Airplane, The Byrds, Santana en Pink Floyd. Het podium is opgesteld op het grasveld voor de molens De Ster en De Lelie aan de rand van de Kralingse Plas. De meeste hippies zijn bont uitgedost en hebben lange haren. Er zijn er ook die deels of helemaal naakt lopen op het terrein en bij het water. De NVSH is aanwezig om seksueel voor te lichten en om voorbehoedsmiddelen te verkopen aan hen die de liefde willen bedrijven. Alles verloopt volgens hippietraditie in een harmonieuze sfeer. Niet in de laatste plaats vanwege de hoeveelheid cannabis die er wordt gebruikt. Er zijn mensen aanwezig die niet blowen, maar vanwege de rook toch stoned worden. Er lopen dealers rond die hasj en wiet verkopen. Eén van hen is Henk de Vries, die later coffeeshop The Bulldog zal openen. Hij heeft een pond wiet meegenomen, waar hij zo doorheen is. Hij gaat naar Amsterdam, koopt een kilo wiet, scheurt terug naar Rotterdam en verkoopt zijn Congowiet voor 12,50 gulden per 2 gram in een luciferdoosje. Koos Zwart van het drugsteam geeft hem lachend toestemming voor de verkoop. Even later klinkt de stem van Koos Zwart uit de speaker: “Bij het bruggetje, Congowiet in een luciferdoosje voor 12,50 gulden.” Dan staan 2 agenten voor dealer De Vries. Voordat hij een antwoord kan bedenken op de vraag wat hij aan het doen is, komt Koos Zwart ertussen met de mededeling: ”Ik ben hier de opzichter en ik sta er helemaal achter. Van mij heeft deze jongen toestemming om te dealen. Voor de veiligheid neem ik de verantwoordelijkheid.” De politie staat de verkoop oogluikend toe. De Vries rijdt nog een paar keer naar Amsterdam voor een nieuwe voorraad.

Sommige hippies hebben hun kinderen meegenomen. Kinderen tot 10 jaar mogen het festival gratis bezoeken en er is een crèche en een kinderboerderij. Er zijn ook hippies die hun huisdier hebben meegenomen, zoals honden, katten en zelfs een enkele papagaai feest mee. Kamperen is gratis, evenals de medische verzorging. Het weer is echt Nederlands: soms schijnt de zon en soms regent het. Hippies dansen naakt op de muziek van The Byrds voor het podium in de regen. Ook is een aantal nu bekende Nederlanders onder de feestende meute, zoals Willem van Hanegem, Klaas Bruinsma, Mieke van der Weij, Fons de Poel en Jan Donkers. Na 3 dagen is het feest voorbij.

Het Holland Pop Festival gaat de geschiedenis in als een grensverleggende gebeurtenis. Niet alleen is het het eerste meerdaagse popfestival in Nederland met wereldberoemde bands, het markeert ook het feit dat de jongerencultuur vanaf dat moment in Nederland serieus wordt genomen. Er wordt afgerekend met de benepen sfeer van het naoorlogse Nederland en het festival luidt het tijdperk in van de individuele vrijheid. Ook het gedoogbeleid ten aanzien van softdrugs vindt zijn oorsprong op het festival. Daarom heeft het Holland Pop Festival in de loop der tijd een legendarische status verkregen.

MAX-dj Henkjan Smits heeft een documentaire gemaakt over het Holland Pop Festival voor Omroep MAX. Te zien op 26 juni om 19.50 uur op NPO 2. Daarnaast heeft hij een 8-delige Podcast-reeks gemaakt, waarin hij spreekt met mensen die bij het Holland Pop Festival geweest zijn. Ze zijn te beluisteren via de website van NPO radio 5. Lees ook meer over de documentaire in ons interview met Henkjan Smits.

Zanger en componist Robert Jan Stips is vrijdag 26 juni 2020 bij Tijd voor MAX om te praten over het jarige festival en hij treedt ook op. Te zien om 17.10 uur op NPO 1.

(Bron: Desteronline.nl, Hollandpopfestival.nl, The Bulldog, BNNVARA.nl, Martijn Blekendaal-Historischnieuwsblad.nl, Entertainmentbusines.nl, Wikipedia.)