De Metworstrennen: een oeroude carnavalstraditie

Ons land is behoorlijk wat carnavalstradities rijk. Ze verschillen per provincie, streek, stad of dorp. Een van die tradities zijn de Metworstrennen, paardenrace, in het Brabantse Boxmeer. Traditiegetrouw wordt die gehouden op carnavalsmaandag, maar door corona gaat de race in 2021 niet door. Om het carnavalsgevoel en de -tradities niet te vergeten zendt MAX de documentaire Ze zien los! Carnaval in Boxmeer uit. U krijgt een kijkje achter de schermen van deze oeroude traditie.

Vette buit

Volgens de overlevering is er in de 15e eeuw een ‘Freule Aleida’ die tijdens haar wekelijkse rijtoer met haar koets van de weg raakt. Boxmeerse ‘vruchtbaarheidsruiters’, de mannen die op hun paard het land inspecteren of het verbouwrijp is, schieten haar te hulp. Als dank  belast de freule één van haar hoeves in Vortum-Mullem (de ‘Belaste Hoeve’) met een jaarlijkse erfbelasting: een meters lange metworst, een wegge en een brood, 2 vaten bier en een halve varkenskop. Vanaf dat moment wordt er elk jaar een paardenrace gehouden en bepaalt wie de erfbelasting namens de Vereniging in ontvangst mag nemen. Voor een toen een vette buit waarmee de jonggezellen aan kunnen sterken na een sobere, koude winter. Deze oude traditie wordt al vele generaties in ere gehouden.

Jonggezellen

Onveranderd zijn de voorwaarden waar de deelnemers aan moeten voldoen. Alleen Boxmeerse jonggezellen die lid zijn van de Instelling der Tijdelijck Jongesellen van Boxmeer mogen meedoen. En een jongezel is in dit geval een ongehuwde jongen die geboren en getogen is in de gemeente Boxmeer en woont in het kerkdorp Boxmeer. Wie wint mag zich een heel jaar de Koning van de Metworst noemen. En lukt dat diegene 3 jaar achter elkaar, dan wordt hij gekroond tot Keizer van de Metworst. Maar dat is sinds 1900 niet meer voorgekomen.

Gift voor de armen

Toch is de traditie mee ontwikkeld naar de normen en waarden van nu. Neem bijvoorbeeld het eten van de varkenskop. Deze traditie vloeit voort uit het tegengaan van voedselverspilling. Want het is ondenkbaar in die tijd dat bij de slacht er ook maar iets verloren gaat. Daar komt ook het maken van balkenbrij vandaan, wat gemaakt wordt van ‘overgebleven vlees’. Een traditioneel Brabants recept. Voor de vereniging is het behouden van de oorspronkelijke traditie, een gift voor het armere deel van de bevolking, nog altijd de belangrijkste symboliek achter de rennen. De Metworst zamelt nog elk jaar onder de leden goederen, voornamelijk eten en drinken, in voor gezinnen die het niet ruim hebben in het dorp.

Van vader op kleinzoon

Een andere traditie die onlosmakelijk verbonden is het de Metworstrennen, is het eten van worstenbroodjes. Na het eten hiervan gaat het echt beginnen. Duizenden verklede dorpelingen trekken in een lange stoet op weg om de ruiters aan te moedigen. De 85-jarige Gerrit Verberkt, viervoudig Koning van de Metworst, is een van hen en de meest succesvolle Metworst-ruiter van de 20ste eeuw. Tot zijn grote verdriet hebben geen van zijn zonen ooit gewonnen en nu is al zijn hoop gevestigd op zijn kleinzoon Rens die alles op alles zet om de laatste wens van zijn opa in vervulling te laten gaan.

Ook  de 84-jarige Jan Broeren is in de documentaire te zien. Hij heeft de metworst 2 keer gewonnen en kreeg alleen dochters, die volgens het eeuwenoude regelement niet mee mogen doen met de paardenrace. Ook hij heeft een kleinzoon waar alle hoop op is gevestigd. Zal het Tim lukken de koningstitel in de wacht te slepen voordat zijn opa er niet meer is?

De documentaire Ze zien los! Carnaval in Boxmeer is te zien op zondag 14 februari 2021 om 11.05 uur op NPO 1. Op 10 februari 2021 spreekt MAX-dj Daniel Dekker in zijn programma Lunch Lekker met Jacky Brakels, de maker van de documentaire.