Deel 4: Het bevolkingsregister

In deel 4 legt Vincent uit dat een goede voorbereiding belangrijk is en dat er verschillende manieren zijn om tot informatie te komen.

Het zoeken in archieven vereist een goede voorbereiding. Het is belangrijk om precies te weten wát u zoekt en wáár u het kunt vinden. De belangrijkste informatie die u nodig heeft is de volledige naam van uw voorouder en diens woonplaats.

Archiefdiensten

Voor een stamboomonderzoeker is het de kunst te weten bij welke archiefdienst hij/zij moet aankloppen om bepaalde gegevens te vinden. Er zijn archiefdiensten van de overheid in de provinciehoofdsteden, archiefdiensten op lokaal en regionaal niveau. In elk type archief worden andere bronnen bewaard. Het is daarom belangrijk te achterhalen in welke plaats of provincie uw voorouder heeft gewoond. U kunt dan in het archief van die plaats zoeken naar een vermelding van bijvoorbeeld geboorte, huwelijk of overlijden.

Zoeken op internet

Heeft u weinig aanknopingspunten, dan kan het internet uitkomst bieden. Enkele archiefdiensten hebben hun digitale catalogi gebundeld. Grote zoekmachines waar veel archieven zich bij hebben aangesloten zijn: Wie was wie en de Digitale stamboom. Zo ontdekt u eenvoudig bij welke archiefdienst informatie te vinden is. Bij twijfel kunt u altijd telefonisch contact opnemen met het betreffende archief of met het CBG.

Naar het archief

Hoewel de digitalisering en internet het (voor-)onderzoek voor stamboomonderzoekers een stuk eenvoudiger heeft gemaakt, blijft het bezoeken van archiefdiensten noodzakelijk. Alleen aan de hand van de originele archiefstukken kunt u namelijk de informatie die u via internet heeft gevonden controleren en aanvullen. Er kunnen immers fouten zijn gemaakt tijdens het intypen van de databases.

Bij uw bezoek kunt u bovendien voor uw eigen archief kopieën maken van deze originelen. U zult ook merken dat nog lang niet alle archiefstukken in de databases zijn verwerkt. Zo kunt u in het archief nog veel informatie vinden, die nog niet via internet beschikbaar is.

Naar het bevolkingsregister

In bevolkingsregisters kunt u vanaf 1850 informatie vinden over de samenstelling van gezinnen en hun verblijfplaats. Van elke woning werd vanaf 1850 bijgehouden wie er woonden. Zo wisten de gemeenten precies hoeveel mensen er op een bepaald moment waar woonden.

Het zoeken in een bevolkingsregister kan nuttig zijn, omdat het in één keer een overzicht biedt van de samenstelling van een gezin. Ook kan het u helpen de nieuwe of juist oude woonplaats te bepalen van gezinnen die verhuisden.

Van elk persoon werd vermeld:

Naam en voornaam
Geboorteplaats en –datum (soms alleen het jaar)
Burgerlijke staat
Relatie tot het hoofd van de huishouding
Godsdienst
Beroep
Indien van toepassing vorige woonplaats en datum van vestiging in de gemeente of adres of plaats waarheen men is vertrokken

Gemeentearchief

De bevolkingsregisters worden bij de gemeente bewaard. Als er een gemeentearchief is, kunt u ze daar raadplegen. Is dit niet het geval, dan kunt u schriftelijk informatie vragen bij de afdeling burgerzaken van de gemeente. Het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag beschikt over microfilmkopieën van veel bevolkingsregisters.

Boeken, gezinskaarten en persoonskaarten

Tussen 1850 en 1920 vindt u de registers in boeken. Tussen 1920 en 1938 kunt u de bevolkingsregisters terug vinden op de zogenaamde gezinskaarten. Daarna werden zij vervangen door persoonskaarten.

Dubbel check

Bevolkingsregisters kunnen dus een belangrijke schakel zijn in uw onderzoek. Maar pas goed op: de bevolkingsregisters werden vaak aangepast en overgeschreven. Alle gegevens die u vindt moet u controleren aan de hand van gegevens uit de burgerlijke stand.

Het bevolkingsregister kan een hoop vragen beantwoorden. Het archief van de burgerlijke stand kan nog meer hiaten invullen. Dit zal duidelijk worden in deel 5. Klik hier als u terug wilt naar het overzicht van de cursus stamboomonderzoek.