In de voetsporen van D-Day: Rudi Hemmes

Rudi Hemmes is 17 jaar oud als in mei 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Hij besluit direct het leven van de Duitsers zuur te maken vanaf de eerste dag dat ze ons land binnenvallen. Dat begint met klein verzet, door suikerklontjes in de tankwagens van de Duitsers te stoppen. Maar Hemmes wil meer. Na zijn studie besluit hij met vriend Bob Tusenius naar Engeland te gaan om vanaf daar tegen de Duitsers te vechten. Een onmogelijke weg die uiteindelijk leidt naar de bevrijding van Nederland. 

Klein verzet

Hemmes woont met zijn moeder en zusje, zijn ouders zijn gescheiden. Ten tijde van de uitbraak van de oorlog zit hij op de HBS en is fervent voetballer. Zijn weerstand tegen de Duitsers uit zich dan al. Hij weigert op school Duits te spreken. Desondanks krijgt hij toch een 6 op zijn eindlijst en slaagt voor zijn examen. Daarna gaat hij geneeskunde studeren in Utrecht. Eigenlijk had hij naar de KMA in Breda gewild om beroepsmilitair te worden. Tijdens zijn studie geneeskunde in Utrecht houdt hij zich vooral bezig met klein verzet en luistert naar Radio Oranje om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen.

Engelandvaarder

Hij is dan nog te jong om zich bij het leger te voegen, maar in 1943 is hij niet meer te houden en vertrekt met vriend Bob Tusenius naar Engeland. De eerste poging om Engeland te bereiken mislukt, omdat er geen boot te krijgen is. Ze besluiten te voet te gaan. Ze slapen onderweg in België en Frankrijk bij vrienden die ze van de voetbal kennen. Ze kondigen zichzelf aan via brieven, waarin ze schrijven dat ze op vakantie komen, dit vanwege de censuur. Via Toulouse, door de Pyreneeën weten ze de Spaanse grens te bereiken. Ze doen er 3 dagen over om door het gebergte heen te komen. Bij de Spaanse grens worden ze gearresteerd en belanden in een klooster in Barbastro in het noordoosten van Spanje. De omstandigheden in de gevangenis zijn erbarmelijk en het is er verschrikkelijk smerig. De Spanjaarden zijn schoften en corrupt, Franco heult met de nazi’s. Na een maand van bemiddeling met de Nederlandse ambassade, mogen Hemmes en Tusenius weg. Via Portugal weten ze uiteindelijk met een vliegtuig naar Engeland, Bristol te gaan. Daar mag Hemmes als zogeheten Engelandvaarder zich melden bij koningin Wilhelmina.

Prinses Irene Brigade

De Prinses Irene Brigade is in eerste instantie gestationeerd in Wolverhampton. Volgens prins Bernhard, is het in het begin een ‘zooitje ongeregeld’. omdat ze onvoldoende zijn getraind. De brigade bestaat uit jongens uit Zuid-Afrika, Canada en de Verenigde Staten, met een Nederlands paspoort, die allen tegen hun zin zijn opgeroepen. De meeste zijn nog nooit in Nederland geweest, dus weten niet eens voor welk land ze vechten. Uiteindelijk ontwikkelt de brigade zich. In 1943 verplaatste de brigade naar Harwich. In februari 1944 voegt Hemmes zich bij de brigade. Rudi wordt brengun-schutter, een licht machinegeweer, omdat hij goed kan schieten.

D-Day

Op 6 juni 1944 staat Hemmes op wacht als hij zwart-wit gestreepte vliegtuigen over ziet vliegen. Op dat moment blijkt de invasie is begonnen. Bij de landingen op D-Day zijn alleen Engelstalige troepen ingezet, want men is bang dat Nederlanders, Polen etc. vanwege de taal worden aangezien voor Duitsers. De Prinses Irene Brigade zit bij Bréville, vlakbij de Duitse posities tussen de hevige vuurgevechten. Daar verliest de brigade een aantal mannen. Hemmes staat veel op wacht en neemt deel aan de strijd bij Pont-l’Eveque en Pont Audemer. De Duitsers trekken zich al langzaam terug. Hemmes heeft regelmatig een schot gelost, maar weet oprecht niet of één van zijn schoten iemand heeft gedood.

Bevrijding gemist

In september 1944 gaat Hemmes bij Valkenswaard de grens over. Operatie Market Garden is dan net begonnen. In oktober 1944 vechten ze bij Tilburg. De stad wordt bevrijd door de Schotse divisie. Hemmes vecht tot eind 1944 met de brigade in Zeeland. Hij is dan tolk voor de Engels commando’s en wordt teruggestuurd naar Engeland voor de officiersopleiding. De Bevrijding maakt hij daardoor niet bewust mee, want hij keert in augustus 1945 terug naar Nederland. De Prinses Irene Brigade is zonder Hemmes bij de Duitse capitulatie in Wageningen en trekt als eerste geallieerde eenheid Den Haag binnen.

Blijven herdenken en verhalen doorgeven

Na de oorlog is Hemmes commandant bij de Luchtmacht in Schaarsbergen en wordt uiteindelijk Generaal-Majoor. Hij heeft lang niet over de Tweede Wereldoorlog gepraat. Pas als zijn kleindochter er naar vraagt, begint hij met vertellen over deze tijd. Hij is een van de weinige nog levende veteranen die D-Day heeft meegemaakt. Hij geeft nog regelmatig lezingen op scholen over oorlog en verzet. Hij vindt het belangrijk dat we blijven herdenken en dat de verhalen worden doorgegeven. In dat licht is hij ook voorzitter van de Stichting Genootschap Engelandvaarders, de Stichting Samenwerkend verzet en de Vereniging Oud Strijders Prinses Irene Brigade.

Op 29 augustus 2019 is er voor de laatste keer een reünie georganiseerd voor de nog in leven zijnde Engelandvaarders. Prinses Beatrix is ook bij de bijeenkomst aanwezig.

Lees ook: MAX Vandaag spreekt in 2016 met Hemmes in aanloop naar Veteranendag: Veteraan Rudi Hemmes (93): “Ik kon niet niets doen…” en Engelandvaarders vertellen hun verhaal.

In de voetsporen van D-Day is te zien vanaf 26 april 2019 (6 afleveringen) om 21.05 uur op NPO 2.