75 jaar geleden: bevrijd Amsterdam wordt opgeschrikt door schietpartij

7 mei 1945 zou een vrolijke dag moeten worden voor de bevolking van Amsterdam, maar in plaats daarvan wordt het een zwarte bladzijde in de geschiedenisboeken. Dat heeft alles te maken met een grote schietpartij die er in de hoofdstad plaatsvindt op deze datum, nu precies 75 jaar geleden. 

Engelsen op de Dam

Met het tekenen van de vrede in Hotel de Wereld in Wageningen op 5 mei 1945 komt de Tweede Wereldoorlog officieel tot een einde in Nederland. Er barsten overal volksfeesten los en de bevrijders worden warm onthaald in de steden en dorpen. Ook in Amsterdam zijn er veel mensen op de been om Engelse soldaten te verwelkomen, die op 7 mei rond het middaguur arriveren op de Dam.

Duitsers in de stad

Naast Engelse soldaten, zijn er ook nog steeds Duitse militairen in de stad. De herwonnen vrede is op dat moment pas 2 dagen oud, dus nog lang niet alle Duitsers zijn terug naar Duitsland. Hoewel zij in feite geen macht meer hebben, lijken zij op de 7e mei toch hun spierballen te willen laten zien. Zo rijden er net op het moment dat de Engelsen de Dam naderen ook Duitse legervoertuigen nabij dit centrale plein. De Duitsers en Engelsen kruisen elkaar zelfs, wat de sfeer natuurlijk geen goed doet. De 2 partijen staan elkaar al jaren na het leven, dus elkaar hier treffen zorgt voor wrijving.

Vlam in de pan

Hoewel de sfeer dus al enigszins gespannen is, lijkt het in eerste instantie allemaal goed te gaan. De menigte op de Dam ontvangt de Engelsen. Zij klimmen op de legervoertuigen en er wordt uitbundig feest gevierd. Ook als de soldaten weer vertrekken blijft het feest doorgaan. Er is immers iets te vieren dus er wordt volop gedanst op de muziek die uit aanwezige draaiorgels klinkt.

Niets aan de hand, zo lijkt, maar even verderop zijn de Binnenlandse Strijdkrachten (een samenwerkingsverband van verzetsorganisaties, red.) bezig om Duitsers te ontwapenen. De sfeer wordt  daardoor steeds grimmiger en uiteindelijk klinken er schoten op het Rokin, vlakbij de Dam. Als een Duitse militair gewond raakt is de maat vol voor de Duitsers die toekijken vanuit De Groote Club, een voormalige sociëteit die tegenover het pand van De Bijenkorf is gesitueerd.Tijdens de oorlog is dit gebouw in handen van de Duitsers en op 7 mei is hen de toegang nog niet ontzegt. Vanaf het balkon openen de aanwezige soldaten het vuur. De schietpartij duurt duurt naar schatting zo’n 2 uur. In die tijd schieten zij zo’n 32 mensen dood. Over het aantal gewonden wordt achteraf door de kranten veel gespeculeerd, maar dit aantal ligt waarschijnlijk rond de 119.

Leden van de Binnenlandse Strijdkrachten onder de beurspoort nabij De Groote Club tijdens de beschieting.

Draaiorgel ’t Snotneusje

Dat zijn behoorlijke cijfers, maar het schieten had aan nog veel meer mensen het leven kunnen kosten als draaiorgel ’t snotneusje er niet was geweest. Op de dag van de schietpartij worden er 3 draaiorgels gezien op het plein: t Snotneusje, de Buffel en de Cementmolen. Alleen ’t Snotneusje is nog aanwezig op het moment dat het schieten begint. Het orgel vangt de kogels op voor de mensen die zich erachter verschuilen, waardoor hun levens worden gered.

’t Snotneusje fungeert na het schieten ook als schild voor mensen die gewonden helpen.

Anno 2020 maakt het orgel – waar nog steeds een kogel inzit- deel uit van de collectie van het Amsterdam Museum.

(Bron: Historiek, ANP, Stichting  Memorial voor Damslachtoffers 7 mei 1945, Trouw)