Hoe zit het? Waarom zijn geuren en herinneringen met elkaar verbonden?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waarom zijn geuren en herinneringen met elkaar verbonden?

Geuren en herinneringen

U herkent het vast wel. U ruikt een specifieke geur en meteen wordt u teruggevoerd naar een gebeurtenis uit het verleden. Geur en herinneringen zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe komt dat?

Dat dit gebeurt, heeft alles te maken met de manier waarop de hersenen herinneringen ‘maken’. Dit gebeurt in de hippocampus, een onderdeel van het brein waar zintuigelijke informatie verwerkt wordt tot een herinnering. In een ander hersenonderdeel, de amygdala, worden ook herinneringen gemaakt, maar hier worden ze ook gelijk gelinkt aan een emotie. De hippocampus en de amygdala zijn met elkaar verbonden en kennen ook vele verbindingen met andere delen van het brein. Deze wisselwerking zorgt er uiteindelijk voor dat bepaalde geuren bepaalde herinneringen oproepen.

Levendig

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat geurherinneringen vaak zeer levendig zijn. Ruikt u een geur die u doet denken aan de soep die u als kind altijd at? Dan is de kans groot dat u de soep bijna kan proeven. Dat juist een geur zo’n sterke reactie veroorzaakt, is niet zonder reden. Dit komt omdat geuren direct worden waargenomen door het gebied in hersenen waar emoties worden ontwikkeld en hier niet via een omweg terecht komt.

Het is maar goed ook dat dit systeem zo werkt. De herinneringen en emoties die verbonden zijn aan geuren, kunnen immers letterlijk uw leven redden. Een brandgeur, bijvoorbeeld, correspondeert met potentieel gevaar, waardoor u weet dat u misschien wel moet vluchten.

Oude herinneringen

Een Nederlandse studie uit 2021 (tekst in het Engels) wijst uit dat geuren niet alleen levendige herinneringen oproepen, maar ook vaker appelleren aan oudere herinneringen. Dat is niet altijd fijn. Geur roept immers niet alleen leuke herinneringen op. Het kan bijvoorbeeld ook doen terugdenken aan traumatische gebeurtenissen, die we misschien nog helemaal niet goed verwerkt hebben.

Verminderde reuk

Naarmate de jaren verstrijken, kan het reukvermogen afnemen. Dat wil niet zeggen dat u dan minder herinneringen kunt opwekken via de neus. Het ruikvermogen wordt door experts weleens beschreven als iets dat u kunt trainen, waardoor de link geur-herinneringen altijd zal blijven bestaan. Uit onderzoek (tekst in het Engels) blijkt zelfs dat geur bij Alzheimer- patiënten weer bepaalde herinneringen kan ‘activeren’.

Geïnteresseerd in dit onderwerp? In de video van Universiteit van Vlaanderen, een project waaraan wetenschappers van meerdere Belgische universiteiten meedoen, vertelt Dr. Ann van der Jeugd (KU Leuven) meer over dit thema.

(Bron: Universiteit van Vlaanderen, Psychology Today, Pubmed. Foto: Shutterstock)