Hoe zit het? Wat is zintuigvermenging (synesthesie) en bij hoeveel mensen komt het voor?
Publicatiedatum: 21 januari 2025
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: wat is zintuigvermenging (synesthesie) en bij hoeveel mensen komt het voor?
Kleuren horen, geluiden proeven: dit is zintuigvermenging
Zien, ruiken, horen, proeven en voelen. Dat zijn onze 5 zintuigen, die in principe onafhankelijk van elkaar functioneren. Want zien doen we met onze ogen, ruiken met de neus, horen met de oren, proeven met de tong en voelen met onze huid. Maar bij mensen met zintuigvermenging (synesthesie), ook wel synestheten genoemd, lopen deze zintuiglijke waarnemingen juist door elkaar heen. En daardoor kunnen ze bijvoorbeeld kleuren horen of geluiden proeven.
Hoe vaak komt zintuigvermenging voor?
Zintuigvermenging komt naar schatting bij 1 à 4 procent van de bevolking voor. Vaak hangt het samen met een vorm van autisme. De hersenen van synestheten zijn extra actief als ze prikkels moeten verwerken. Bovendien hebben zij de beschikking over bijzondere verbindingen tussen hersengebieden, die andere mensen niet hebben. Daardoor komen meerdere zintuigen tegelijkertijd in actie en wisselen ze informatie uit, met zintuigvermenging tot gevolg.

Welke soorten zintuigvermenging zijn er?
Dit soort zintuigvermengingen kunnen verschillende verschijningsvormen hebben. Zo zijn er mensen die getallen in een bepaalde kleur zien, bijvoorbeeld 1 in rood, 2 in groen, 3 in blauw enzovoort. Dit is de meest voorkomende vorm van zintuigvermenging. Daarnaast zijn er synestheten die een specifieke smaak in de mond krijgen als ze muziek horen. Of geluiden koppelen aan een bepaalde kleur. Door deze extra associaties hebben mensen met synesthesie vaak een goed geheugen.
Synesthesie in de literatuur en het dagelijks leven
Synesthesie is overigens een bekende stijlvorm onder schrijvers en dichters. Een bekend voorbeeld van literaire zintuigvermenging is het ‘oorverdovend zonlicht’, uit de slotregel van het gedicht Ik tracht op poëtische wijze van Lucebert. Maar ook in het dagelijks leven komt zintuigvermenging voor. Want misschien gebruikt u zelf wel eens de uitdrukkingen ‘schreeuwende kleuren’, ‘bittere kou’, ‘warme kleuren’ of ‘een warme stem’.
(Bron: Plus Online, NEMO Kennislink, ZEISS Nederland, Linda, Clipphanger (NTR), Stichting Oud Geleerd Jong Gedaan, DBNL, Drs. Pee. Foto: Shutterstock)