Ted van Essen: ‘Ontsteking’

Voor de uitvinding van de penicilline joeg het woord ‘ontsteking’ mensen de schrik op het lijf. Een longontsteking, wondroos, roodvonk, hersenvliesontsteking: je kon er maar zo aan dood gaan. Het grootschalige gebruik van antibiotica startte in de Tweede Wereldoorlog. De bestrijding van oorlogswonden met penicilline beïnvloedde de afloop van de strijd. Men meende zelfs dat die medicijnen wel een einde zouden maken aan alle ontstekingen.

Antibiotica

Helaas, dat is niet gebeurd. Antibiotica bestrijden de bacteriën, maar het lichaam moet zelf de ontsteking opruimen. Bij verminderde weerstand lukt dat minder goed, dus kleine kinderen en ouderen lopen ondanks die antibiotica nog steeds risico. Terecht dat patiënten bij een ontsteking vaak hulp van de huisarts inroepen.

Griepje

Bij luchtweginfecties zijn we wat minder geneigd naar de dokter te gaan. In het taalgebruik heet dat vaak een ‘griepje’. Bij de komst van covid werd dat door coronaontkenners ook vaak een griepje genoemd. Dat was onjuist, want er overleden veel meer mensen aan dan aan influenza, de echte griep. Intussen is met de omicron-variant covid ongeveer even gevaarlijk als griep. Per jaar overlijden gemiddeld 4700 patiënten aan influenza, dus reden genoeg om daar, net als bij covid, voorzichtig mee om te gaan en liefst te voorkomen met een vaccinatie.

Blaasontstekinkje?

Een blaasontsteking komt even vaak voor als een luchtweginfectie, maar niemand heeft het over een ‘blaasontstekinkje’. Bij plasklachten brengt u de urine naar de huisarts en die stelt daarop de diagnose en schrijft zo nodig antibiotica voor. Sinds covid zijn we bij luchtwegklachten ook sneller met diagnostiek. U kunt zo’n test zelfs thuis doen. Bij een positieve uitkomst van de zelftest weet u wat u te doen staan: voorkomen dat u anderen besmet door even thuis te blijven.

Zelftest

Hoe goed zou het niet zijn als zo’n zelftest ook andere virussen kon aantonen. Als u weet dat het influenza is, kunt u ook besmetting van anderen voorkomen. Als het een eenvoudig verkoudheidsvirus betreft, hoeft u daar minder voorzichtig mee te zijn. Een 2e voordeel van een snelle diagnose is ook dat u snel de juiste therapie kunt krijgen. Nu worden luchtweginfecties vaak ten onrechte als bacteriële infecties met antibiotica behandeld. In Nederland zijn we daar best nog voorzichtig mee, vergeleken met het buitenland. Maar ook bij ons blijkt de helft van de antibioticarecepten onnodig te zijn voorgeschreven. Want bij een virusinfectie helpen die niet.

Resistentie

Onlangs stond in de krant dat we in de komende decennia steeds vaker door antibioticaresistentie zullen overlijden. Hoe meer antibiotica worden voorgeschreven, hoe vaker bacteriën zich daaraan aanpassen. Uiteindelijk zijn er geen medicijnen meer over die werken. Dus minder vaak antibiotica slikken. Een snelle diagnose van een luchtweginfectie door een virus zou daar zeker bij helpen. Ik hoop dat er snel een zelftest voor influenza en andere virussen op de markt komt.

Ted van Essen is tot december 2016 huisarts in Amersfoort. Hij is voorzitter van de Nederlandse Influenzastichting en griepexpert. Daarnaast is Dokter Ted wekelijks te zien in Tijd voor MAX. Lees hier zijn columns.

(Foto: Shutterstock)