Ted van Essen: het rotavirus

Als ik ergens de letters ‘vac’ lees denk ik niet, zoals u wellicht, aan vakantie, maar aan vaccinatie. Dat is nu eenmaal mijn hobby. Zo had het Journaal een onderwerp over het rotavirus. Dat geeft buikgriep en daarvoor worden in Nederland jaarlijks een paar duizend kinderen in het ziekenhuis opgenomen. Wereldwijd overlijden daaraan elk jaar 600.000 kinderen; in Nederland gelukkig maar 5 of 6, maar het zal je maar overkomen. En het is te voorkomen, want er bestaat een vaccin tegen.

Buikgriep

Bij diarree en overgeven verlies je al vlug een liter vocht. Bij kleine kinderen is dat soms 10 procent van hun gewicht, bij volwassenen misschien maar 1 procent. Daarom raken kinderen sneller uitgedroogd, ook al omdat drinken niet lukt door de misselijkheid. Ouderen kan dat ook overkomen, omdat hun dorstgevoel minder is. Bij uitdroging val je van de ene complicatie in de andere en daarom is dat zo link. Ouderen krijgen vaker het zeer besmettelijke norovirus, maar daarvoor is nog geen vaccin beschikbaar.

Rotavaccin

Tegen dat rotavirus bestaan al 15 jaar een vaccin. In veel landen krijgen kinderen dat in de eerste maanden van hun leven toegediend. Niet met een prikje, maar in een beetje vocht dat ze in de mond gedruppeld krijgen. De Gezondheidsraad heeft geadviseerd om dat vaccin te gaan geven, maar daarover heeft het ministerie van VWS nog geen beslissing genomen. Je kunt een recept bij de huisarts vragen, maar dan kost het je in de apotheek wel 138 euro voor 2 doses.

We lopen achter

Nederland was met het Rijksvaccinatieprogramma voor kinderen altijd een voorloper in de wereld. Die koppositie zijn we al een tijdje kwijt. Bij andere vaccinaties, zoals met dat rotavaccin, lopen we gewoon achter. Ook bij de invoer van de pneumokokkenvaccinatie tegen longontsteking bij ouderen was Nederland rijkelijk laat. De griepprik voor zwangeren is vorig jaar voor het eerst ingevoerd, als laatste land in Europa, 10 jaar nadat de Wereldgezondheidsorganisatie dat adviseerde. Over het nieuwe vaccin tegen gordelroos wordt door de overheid vrijwel geen voorlichting gegeven. Ook dat moet je zelf betalen.

Nieuwe ontwikkelingen

Modernere vaccins tegen influenza zijn beschikbaar, maar nog niet beoordeeld door de Gezondheidsraad. Voor de HPV-vaccinatie, tegen het humane papilloma virus, wordt gebruik gemaakt van een vaccin dat werkt tegen 2 varianten, terwijl er bredere vaccins beschikbaar zijn. Die voorkomen niet alleen baarmoederhalskanker bij vrouwen en penis- en anuskanker bij mannen, maar werken ook tegen de goedaardige, maar lastige genitale wratten. Gelukkig krijgen dit jaar voor het eerst ook 9-jarige jongens dat vaccin aangeboden.

Preventieakkoord

De Gezondheidsraad constateerde al in 2013 dat Nederland veel gezondheidswinst laat liggen doordat nuttige vaccins niet of nauwelijks worden ingezet. Ik schreef daarover eerder een stuk in Trouw. De coronavaccinatie is in Nederland traag op gang gekomen, maar loopt nu goed. Dat lijkt een goed moment om ook de preventie van andere aandoeningen een stimulans te geven. Het vorige kabinet sloot preventie-akkoorden over roken, alcohol en overgewicht. Hopelijk gaat de nieuwe staatssecretaris van VWS, Maarten van Ooijen, daar nu een akkoord over vaccinaties aan toevoegen.