Paul Rem: ‘Smaakmaker Marie-Antoinette’

De geschiedenis maakt soms rare sprongen. Want het kan best zijn dat de schoenen, het vest of de jas die u onlangs hebt gekocht méér te maken hebben met de onthoofde Franse koningin Marie-Antoinette dan u denkt… Alles heeft een oorsprong en dat geldt ook voor mode. En ook al draagt u misschien niet dagelijks haute couture, ook over onze dagelijkse kleding is nagedacht. De meest gewone kledingstukken, van legging tot hoodie, zijn ooit eerst tijdens een extreme Parijse modeshow gepresenteerd. Parijs! Ja, ook de reputatie van de Franse hoofdstad als modemekka heeft een begin en dat ligt bij Marie-Antoinette.

Niet veel te doen

We zijn er zo aan gewend: koninginnen die met een regerend vorst zijn getrouwd en die zich mooi kleden. Het verhoogt het aanzien van een vorstenhuis en het zet nationale modeontwerpers in het zonnetje. Zo’n 230 jaar geleden had Marie-Antoinette, vrouw van koning Lodewijk XVI van Frankrijk, dat al uitgevonden. Kleding, kapsels en juwelen. Veel had Marie-Antoinette tijdens haar huwelijk met de koning niet te doen. Een vorstin had vooral de taak om kinderen te baren. Het liefst jongens, want die gingen lange tijd vóór op meisjes als het aankwam op troonsopvolging. Gelukkig voor de koningin slaagde zij daar in.

Marie-Antoinette was zeer modebewust

Maar om de tijd aan het hof te door te komen, stortte zij zich op haar uiterlijk. De koningin was zeer modebewust en ze vond dat ze niet op geld hoefde te kijken. Haar persoonlijke kledingontwerpester was Rose Bertin, die misschien wel de eerste echte couturière is uit de geschiedenis. Haar omvangrijke creaties besloegen ruim 3 vertrekken in het paleis van Versailles. De kapster van de koningin, Léonard Autié, was verantwoordelijk voor het creëren van haar luchthoge kapsels die soms een hoogte bereikten van meer dan 120 centimeter! De koninklijke kapper versierde de koninklijke kapsels met veren, snuisterijen en zelfs met een model van een Franse oorlogsschip.

Schitterende juwelen collectie

De Franse koningin stond ook bekend om haar schitterende collectie juwelen. Veel stukken zijn in de loop der tijd verloren gegaan. Dat is niet zo gek, want juwelen waren klein en zeer kostbaar. In tijd van nood kon je ze meenemen op je vlucht en ze het buitenland verkopen voor veel geld. De meeste juwelen van Marie-Antoinette zijn alleen nog te bewonderen op de mooie portretten die van haar zijn geschilderd. Een enkele keer duiken er ook juwelen van haar op. In november 2021 werden 2 diamanten armbanden van de koningin geveild voor maar liefst 7 miljoen euro! Natuurlijk vertegenwoordigden zij een grote materiele waarde, maar het feit dat ze van de roemruchte koningin zijn geweest heeft de prijs enorm opgedreven.

Voorliefde voor bloemen

Marie-Antoinette had ook een grote voorliefde voor bloemen. En niet alleen echte, bloeiende bloemen waarmee haar gedeelte van de uitgestrekte tuinen van Versailles vol mee stonden. Ook het bloemetjesbehang, waar wij nu zo aan gewend zijn, hebben wij voor een groot deel aan Marie-Antoinette te danken. En in haar bloemige interieurs rook het ook nog eens sterk naar bloemen, want ze had een speciale parfum laten ontwikkelen, een mengsel van oranjebloesem, jasmijn, iris en roos.

‘Madame Déficit’

Maar haar overdreven hoge kapsels, haar hartstocht voor diamanten en haar hoge kleermakersrekeningen wekten ergernis in een land dat aan de rand van een bankroet stond. Marie-Antoinette gaf veel meer geld uit dan in haar best ruime toelage was voorzien, maar de koning betaalde altijd haar schulden. Pas toen ze door haar onderdanen ‘Madame Déficit’ (Mevrouw Staatsschuld) werd genoemd, kwam ze tot inkeer. Maar toen was het te laat.

Paul Rem is architectuur- en kunsthistoricus en conservator op Paleis Het Loo. Hij is bestuurslid van diverse musea, internationaal erkend expert ‘Oude meubelen’ en lid van het ‘TEFAF vetting committee’. Regelmatig schuift hij aan als tafelgast in Tijd voor MAX.  Maak ook eens een stadswandeling met Paul Rem. Lees hier al zijn columns.

(Foto: Shutterstock)