Paul Rem: ‘Het regent lintjes’

Een mooie Nederlandse voorjaarstraditie: ieder jaar krijgen gewone mensen een bijzonder onderscheiding, een ‘lintje’, uit naam van de koning. Zij zich terecht onderscheidend. Een jarenlang trouw en betrokken vrijwilliger bij de vogelopvang, of een onopvallende maar toegewijde mantelzorger. Zij zijn het cement van de samenleving en ze verdienen een plechtig blijk van waardering. Ieder jaar weer gaat het om wel zo’n paar duizend mensen (altijd nog méér mannen dan vrouwen!), die tijdens de ‘lintjesregen’ in het zonnetje worden gezet door de burgemeester van hun gemeente. Uit naam van de koning reikt hij de onderscheiding uit op de laatste werkdag vóór Koningsdag, de verjaardag van de baas aller koninklijke onderscheidingen: de koning.

Koninklijke onderscheiding

“Het heeft Zijne Majesteit de Koning behaagd om u te benoemen tot…”, heet het dan. Maar de koning, in zijn rol als grootmeester van de ridderorden, heeft echt niet alle aanvragen persoonlijk bekeken. Daar heeft zij zijn Kanselarij der Nederlandse Orden voor. Zij nemen de aanvragen voor lintjes zorgvuldig in behandeling. Ook de minister kijkt mee. Toch moet het bijzonder voelen, zo’n koninklijke onderscheiding!

Lintjesregen

De lintjesregen die wij nu kennen (officieel: de ‘algemene decoratiegelegenheid’, maar dat klinkt zo suf) vindt zijn oorsprong waarschijnlijk in de 19^de eeuw. Maar het gebruik van vorsten hun onderdanen te belonen met een onderscheiding stamt al uit de tijd van de roemruchte kruisridders. Vele eeuwen later vond koning Lodewijk XIV van Frankrijk het helemaal niet zo boeiend om adellijke ridders te belonen. Veel liever onderscheidde deze glorieuze veroveraar moedige legerleiders en goede soldaten zónder adellijke titel.

Militaire Willems Orde

Onderscheidingen, zoals lintjes, waren niet langer bedoeld om trouw aan de vorst op te wekken, maar om heldenmoed op het strijdtoneel te belonen. Deze Zonnekoning was op vele terreinen een trendsetter. Koning Willem I volgde zijn voorbeeld. Toen hij koning was geworden stichtte hij meteen de Militaire Willems Orde, ‘uitstekende daden van moed, beleid en trouw’. Deze ‘MWO’ is een echte militaire orde en zal tijdens de lintjesregen niet worden uitgereikt.

Onderscheiding voor bijzondere mensen

Koninklijke onderscheidingen die vlak voor Koningsdag wel worden uitgereikt zijn de Orde van de Nederlandse Leeuw (ook gesticht door Willem I) en nog vaker de Orde van Oranje-Nassau. Bijzondere onderscheidingen voor bijzondere mensen. Ook vorsten kunnen koninklijke onderscheidingen krijgen. Soms niet echt verdiend. Zo droeg koning Willem-Alexander bij zijn inhuldiging 10 jaar geleden de versierselen van de Militaire Willems Orde. Niet omdat hij moed op een slagveld had getoond, maar omdat hij nu eenmaal grootmeester van deze Orde is. En dan mag het. Maar bij de uitreiking van de lintjes, de lintjesregen, gaat het even niet om de bijna jarige koning!

Lintje is niet zaligmakend

Soms hoeft een koninklijke onderscheiding niet zaligmakend te zijn. Neem prins Claus, die als echtgenoot van de koningin tientallen Nederlandse en buitenlandse onderscheidingen ontving. Maar het Vierdaagsekruis dat hij in 1967 kreeg uitgereikt omdat hij de beroemde Vierdaagse van Nijmegen had uitgelopen vond hij het allerbelangrijkste. De prins: “Eén van mijn zonen merkte eens in een wat brutale bui op: papa, de enige onderscheiding die je echt verdiend hebt.” Niet voor niest sierde deze bijzondere onderscheiding de baar van de overleden prins.

Paul Rem is kunsthistoricus en conservator op Paleis Het Loo. Hij is bestuurslid van diverse musea, internationaal erkend expert ‘Oude meubelen’ en lid van het ‘TEFAF vetting committee’. Regelmatig schuift hij aan als tafelgast in Tijd voor MAX. Lees hier al zijn columns.

(Foto: ANP)