Paul Rem: ‘De band van Bronbeek en Oranje is oud en hecht met prinses Beatrix als betrokken beschermvrouwe’

Prinses Beatrix, die kort geleden 85 jaar werd, is nog altijd zeer goed in vorm. Ondanks haar gevorderde leeftijd gaat zij nog regelmatig op pad om een officieel bezoek af te leggen. Ook al regeert zij al 10 jaar niet meer, de oud-vorstin is nog steeds lid van het Koninklijk Huis, met alle rechten en ‘verplichtingen’ van dien. Sinds haar troonsafstand is zij eigenlijk nooit weggeweest. Misschien had zij het beeld van haar moeder, koningin Juliana, in gedachten, toen zij besloot haar taken als regerend staatshoofd neer te leggen. Ook Juliana bleef na haar aftreden nog lang in beeld. Anders was dat bij Beatrix’ grootmoeder Wilhelmina, die echt besloten had zo min mogelijk in de openbaarheid te treden. Na 50 regeringsjaren mocht dat natuurlijk ook wel. Maar prinses Beatrix gaat gestaag door. Zo is zij nog altijd beschermvrouwe van het Koninklijk Tehuis voor Oud-militairen en Museum Bronbeek in Arnhem. Op 24 maart 2023 viert het tehuis het 160-jarig bestaan en de prinses is erbij!

Niet stilgezeten

In de afgelopen 10 jaar heeft prinses Beatrix weliswaar niet stilgezeten, maar de druk is er af en waarschijnlijk heeft zij een grote stem in de keuze welk verzoek zij wil honoreren. Bijvoorbeeld de vraag van het Koninklijk Tehuis voor Oud-militairen en Museum Bronbeek in Arnhem, dat op vrijdag 24 maart zijn 160-jarig bestaan viert. De prinses is er bij en dat is niet voor het eerst dat ze Bronbeek gaat bezoeken. De band van Bronbeek en Oranje is oud en hecht, en Beatrix kent de situatie goed.

Bronbeek

Misschien bent u zelf ook wel eens op Bronbeek geweest, want behalve een militair bejaardenhuis, is Bronbeek ook een museum. In deze tijden van discussie over ons voormalige koloniale verleden is Bronbeek een belangrijke speler. De kern van de verzameling van museum Bronbeek zijn de souvenirs die de veteranen meenamen toen ze op Bronbeek gingen wonen. Toen ik met mijn gezin zo’n 30 jaar geleden naar de Veluwe verhuisde, namen wij eens een kijkje met de kinderen. Die als gehypnotiseerd door de gangen dwaalden. Hier en daar kuierden hoogbejaarde oud-militairen, een enkele in uniform.

Eén van hen had zelfs een wandelstok waarin een compartimentje was verwerkt waarin gif werd bewaard. Geschiedenis kwam letterlijk tot leven. Inmiddels is de presentatie sterk vernieuwd en mogelijk dat de prinses daar ook iets van meekrijgt. Zeker zal Beatrix in het woongedeelte van Bronbeek in gesprek gaan met een bewoner die nog gediend heeft in voormalig Nederlands Oost-Indië.

Als thuiskomen

Maar Bronbeek is niet voor niets ‘koninklijk’. Bronbeek is voor de Oranjes een beetje thuiskomen, want het was koning Willem III die de buitenplaats aankocht. Het verhaal gaat dat hij zijn bemoeizuchtige moeder, koningin-weduwe Anna Paulowna, er wilde onderbrengen, op veilige afstand van de residentie Den Haag. De koningin-moeder was zeker dol op de omgeving van Arnhem, maar ze verbleef net zo lief in een van de luxe hotels in Arnhem en omgeving.

Nog in hetzelfde jaar besloot Willem III het landhuis flink op te knappen. Wilde hij er zelf gaan wonen? Al enkele jaren later was het lolletje er een beetje van af en werd Bronbeek een beetje verwaarloosd. Tot de koning besloot de koninklijke buitenplaats aan de Staat te schenken om er een ‘koloniaal militair invalidenhuis’ van te maken. Op 19 februari 1863, de verjaardag van Willem III, werd het tehuis geopend. Koningsdag werd toen nog niet gevierd, maar feest was het wel.

Prinses Beatrix: een betrokken beschermvrouwe van Bronbeek

In augustus 1881, niet lang nadat hij met koningin Emma was getrouwd, kwam Willem III met zijn jonge vrouw een keer langs, vanuit Paleis Het Loo. Koningin Emma kreeg een boekje aangereikt waarin de nieuwe roos “Koningin Emma” was verwerkt, en de koning verblijdde op zijn beurt een eenbenige oud-strijder met een kunstbeen. Ook zijn opvolgster koningin Wilhelmina bracht een bezoek aan Bronbeek, en zelfs nog in het 1e jaar van haar regering, in 1899. Direct na de bevrijding kwam zij terug. Korte tijd later droeg zij de troon over aan haar dochter Juliana, die ook een trouw bezoekster aan Bronbeek zou worden. 10 jaar geleden, vlak voor haar aftreden, woonde koningin Beatrix het 150-jarig jubileum van Bronbeek bij. Nu is ze er weer, wan ze is nog altijd een betrokken beschermvrouwe!

Paul Rem is kunsthistoricus en conservator op Paleis Het Loo. Hij is bestuurslid van diverse musea, internationaal erkend expert ‘Oude meubelen’ en lid van het ‘TEFAF vetting committee’. Regelmatig schuift hij aan als tafelgast in Tijd voor MAX. Lees hier al zijn columns.

(Foto: ANP)