Josine Droogendijk: ‘Gaat de koning op 29 oktober ook stemmen?’

Het is u vast niet ontgaan: de strijd om de kiezer is weer losgebarsten. Aan de talkshowtafels is het momenteel een komen en gaan van politici. Nog 5 weken en we weten wie er als winnaar uit de bus komt. Zal de koning op 29 oktober ook naar een stembureau gaan om te stemmen? Volgens royaltyverslaggever Josine Droogendijk zou dat zomaar kunnen.

De koning stemt niet

Hij is voor Ajax, eet graag spaghetti en brengt zijn vrije tijd het liefst door op het water. Over de voorkeuren van Willem-Alexander weten we dus wel íets, maar zeker niet alles. Zijn ideeën over de hypotheekrenteaftrek, de wolf en de woningmarkt behoren tot het geheim van Paleis Huis ten Bosch en dat zal altijd zo blijven. Alleen door zich niet (te veel) uit te spreken over netelige kwesties, kan hij boven alle partijen blijven staan. De kans dat u ons staatshoofd op 29 oktober naar de stembus ziet gaan, is dan ook nihil. Hoewel de Grondwet het hem niet verbiedt, stemt hij niet.

Koning Willem-Alexander brengt een werkbezoek aan een stembureau in Lieshout.

Vrijwilliger op het stembureau

Toch kunt u hem over 5 weken zomaar tegenkomen bij de stembus. Voor de verkiezingen van 2021 hadden de koning en koningin zich namelijk opgegeven als vrijwilliger bij een stembureau. Ze zagen zichzelf daar wel zitten, achter zo’n tafeltje met formulieren. Helaas bleek de lijst met vrijwilligers te lang, waardoor het uitje niet doorging. Wie weet proberen ze het dit jaar weer?

De Oranjes bekennen geen kleur en stemmen niet

Naast het koningspaar vullen Beatrix, Amalia, Alexia en Ariane evenmin een stemformulier in. Ongetwijfeld zullen ze hun ideeën hebben over de Nederlandse politiek, maar het bekennen van kleur laten ze aan zich voorbij gaan. Daarmee treden ze beslist niet in de voetsporen van de eerdere Oranjes aan de zijlijn. Voor Juliana op de Nederlandse troon terecht kwam, ging ze in 1935 gewoon naar de stembus. Toen ze geen koningin meer was, werd ze er in 1998 eveneens gesignaleerd.

Emma stemde wel

Wie ook gebruikmaakte van haar stemrecht, is Emma. Haar keuze kan niet los worden gezien van de maatschappelijke ontwikkelingen van de jaren 20. De vroegere koningin-regentes was een groot voorstander van het passief stemrecht voor vrouwen. Toen dat er in 1919 eindelijk kwam, greep ze die mogelijkheid met beide handen aan. Dat haar dochter Wilhelmina destijds al op de troon zat, vergemakkelijkte de zaak.

Koningin Emma (1858-1934) verlaat het stemlokaal, na te hebben gestemd voor de 2e kamer verkiezingen, woensdag 5 juli 1922.

Kinderen Filip en Mathilde stemmen wel

Of royals gaan stemmen, verschilt overigens wel per land. In België is er bijvoorbeeld sprake van een opkomstplicht. Bij de verkiezingen in 2023 kwamen de kinderen van koning Filip en koningin Mathilde dan ook keurig opdraven. Na 40 minuten wachten in de rij, brachten ze alle 4 hun stem uit. Een bataljon aan fotografen mocht het bijzondere moment vastleggen. Het Belgische koningspaar heeft zelf een vrijstelling, vanwege de gewenste neutraliteit.

Spaanse royals wel naar referenda

In Spanje gaan de royals niet naar de stembus voor politieke verkiezingen. Wel kwamen ze in het verleden opdraven bij 4 belangrijke referenda. In 1976 voor de Spaanse democratie, in 1978 voor de huidige Spaanse grondwet, in 1986 voor het NAVO-lidmaatschap en in 2005 voor de Europese Grondwet. Wat koning Juan Carlos en koningin Sofia invulden op het stemformulier, is nooit bekend geworden. Neutraliteit is ook daar de zuurstof voor de monarchie.

Journaliste Josine Droogendijk schrijft blogs, vlogs en columns over koninklijke mode en ze schuift regelmatig aan bij Tijd voor MAX. Ze volgt de royals in binnen- en buitenland op de voet. Over de kledingstijl van koningin Máxima raakt Josine niet uitgesproken. Lees hier al haar columns.

(Foto’s: ANP en Nationaal Archief)