Hoe zit het? Waarom vieren we Sint-Maarten en hoe is de traditie ontstaan?
Publicatiedatum: 11 november 2025
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waarom vieren we Sint-Maarten en hoe is de traditie ontstaan?
De heilige Sint-Maarten
Op 11 november wordt Sint-Maarten gevierd, de dag waarop Sint Martinus van Tours wordt herdacht. Martinus leeft in de 4e eeuw en staat bekend als iemand die goed zorgt voor arme en kwetsbare mensen. Volgens het bekende verhaal geeft hij de helft van zijn mantel aan een bedelaar die het koud heeft. Na zijn dood krijgt Martinus steeds meer bekendheid vanwege zijn goede daden. Daarom is 11 november uitgeroepen tot een katholieke feestdag.
Waarom lopen kinderen met lampionnen rond?
De traditie dat kinderen met lampionnen langs de deuren gaan, komt voort uit oude gebruiken om Sint-Maarten te herdenken. Vroeger houden mensen rond 11 november fakkeloptochten met lichtjes om de heilige Martinus te eren. Het licht staat symbool voor warmte, goedheid en het verdrijven van de duisternis in de wintertijd.
Later groeit dit uit tot een kinderfeest, waarbij kinderen zelfgemaakte lampionnen meenemen en liedjes zingen in ruil voor iets lekkers. Zo wordt het een vrolijk moment in de donkere novembermaand. Het idee van delen, net als Sint-Maarten ooit zijn mantel deelt, leeft nog steeds voort, alleen nu in de vorm van snoep en liedjes.
Waarom mandarijnen met Sint-Maarten?
Het uitdelen van mandarijnen tijdens Sint-Maarten komt uit vroegere tijden. Snoep is dan nog niet zo gebruikelijk als nu. Fruit wordt juist gezien als een lekkere traktatie. Ook begint in november de mandarijnentijd, waardoor dit fruit het meest voor de hand ligt om te geven aan de zingende kinderen aan de deur. De traditie is blijven bestaan, ook al kiezen veel kinderen tegenwoordig liever voor snoep.
De Sint-Maartensganzen
Een ander aspect van de traditie is het eten van gans op 11 november. Dit gebruik heeft meerdere verklaringen. Volgens een legende probeert Martinus zich te verstoppen tussen ganzen wanneer hij tot bisschop benoemd wordt, omdat hij zich daar niet waardig genoeg voor voelt. De ganzen verraden hem echter, door luidruchtige geluiden te maken.
Het eten van gans op Sint-Maarten is vooral populair in Duitsland en Oostenrijk, waar de ‘Martinsgans’ een bekende culinaire traditie is. Ook in delen van België en Frankrijk wordt deze gewoonte nog steeds in ere gehouden. In Nederland is dit gebruik minder gangbaar, hoewel sommige restaurants rond 11 november wel gans op het menu zetten.
Waar wordt Sint-Maarten gevierd?
Sint-Maarten is niet alleen een Nederlands feest. Het wordt ook gevierd in België, Noord-Frankrijk, Duitsland, Hongarije en op het eiland Sint Maarten, dat naar de heilige is vernoemd. Binnen Nederland verschilt het per streek hoeveel aandacht aan Sint-Maarten wordt besteed. In kleinere dorpen en in de provincie Utrecht is het feest vaak groot, terwijl in grotere steden het vaak minder opvallend is.
Sint-Maarten kent in verschillende streken van Nederland en daarbuiten ook andere benamingen. In Groningen en Friesland wordt het feest soms ‘Sinte-Marten’ of ‘Kelderen’ genoemd. In Vlaanderen spreekt men over ‘Sint-Martinus’ en in delen van Duitsland heet het ‘Martinstag’.
(Bron: Meldpunt Actueel, AD, oudersvannu.nl, HEMA. Foto: Shutterstock)
