Seniorisme komt vaker voor dan u denkt: dit is het en dit zijn de gevolgen

Bent u daar niet te oud voor? Zou u dat wel doen op uw leeftijd? Veel ouderen krijgen dit soort vragen vaker te horen dan hen lief is. Of het nu gaat om werk, vrije tijdsbesteding, de zorg of het dagelijks leven. Maar liefst 1 op de 3 ouderen krijgt wel eens te maken met leeftijdsdiscriminatie. Ofwel: seniorisme.

Wat is seniorisme?

Seniorisme is een vorm van vooroordelen, stereotyperen en discrimineren jegens ouderen op basis van hun leeftijd. Het zijn doorgaans misvattingen over ouderen vanwege hun leeftijd. Bijvoorbeeld dat zij langzaam zijn, slechthorend, dementerend, met veel fysiek ongemak kampen en de samenleving tot last zijn. Hun ‘beste tijd’ hebben ze gehad.

1 op de 3 ervaart leeftijdsdiscriminatie

Seniorisme komt vaker voor dan u misschien denkt. 1 op de 3 65+’ers heeft wel eens met leeftijdsdiscriminatie te maken gehad, meldt ouderenvereniging ANBO-BCOB. Dit aantal ligt met 61 procent nóg hoger bij ouderen die financiële problemen ervaren. Zij ondervinden dit in allerlei sectoren. Onder andere op de huizenmarkt, in de zorg, op de arbeidsmarkt. Het aantal ouderen dat te maken krijgt met seniorisme is toegenomen sinds de coronapandemie, waar tijdens zij vooral het label ‘kwetsbaar’ kregen opgeplakt.

In welke vormen komt het voor?

Seniorisme komt op meerdere vlakken voor:

• Arbeidsmarkt: men verwacht hoger ziekteverzuim en digitale onbekwaamheid bij ouderen. Vaak ook geen mogelijkheden meer om cursussen te volgen, omdat ze te oud zijn om iets nieuws te leren.
• Televisie: in reclames, films en series worden ouderen vaak afgebeeld als hulpbehoevend, zwak en vergeetachtig. Of dat u ouderdom moet tegengaan en daar allerlei middelen voor moet kopen.
• Zorg: klachten worden afgedaan als ‘ouderdomskwaaltje’ of zij krijgen geen medicijnen mee omdat ze daar te oud voor zijn. Soms komen ze vanwege hun leeftijd niet in aanmerking voor een operatie.
• Interactie tussen mensen: op kinderlijke toon iets uitgelegd krijgen, niet serieus genomen worden, de verwachting van slechte fysieke gesteldheid, niks bijdragen aan de maatschappij.

Lees ook: Zo herkent u ouderenmishandeling (en dit zijn manieren om in actie te komen)

Wat zijn de gevolgen van seniorisme?

Deze vooroordelen en gedachtes over ouderen, gaan hen niet in de koude kleren zitten. Het kan hun eigenwaarde en hoe zij naar leeftijdsgenoten kijken flink aantasten. Als ouderen meegaan in alle vooroordelen en stereotypen, kunnen zij een slecht beeld krijgen van ouder worden. Uit onderzoek blijkt (bron in Engels) dat mensen die negatief denken over het verouderingsproces, 7,6 jaar minder lang leven dan mensen die daar een positieve blik op hebben.

Deze negatieve gedachtegang belemmert mogelijk ook het fysieke herstel na bijvoorbeeld een hartinfarct, stimuleert een ongezondere levensstijl, verslechtert lichamelijke en mentale gezondheid, versnelt cognitieve achteruitgang, verergert eenzaamheid en sociaal isolement, vermindert kwaliteit van leven en mentaal welbevinden en vermindert de zin in het leven. Het kan tevens zorgen voor meer ziekteverzuim op de werkvloer en hogere ziektekosten.

Zich ernaar gedragen

Dat heeft er ook mee te maken dat mensen zich onbewust gaan gedragen naar de vooroordelen en stereotyperingen die er aan hen hangen. Dat wordt self-fulfilling prophecy genoemd. Als ouderen bijvoorbeeld gezien worden als fragiel en kwetsbaar, gaan zij zichzelf misschien ook zo zien en zich ernaar gedragen. Ze mijden bijvoorbeeld sportactiviteiten om de kans op fysiek letsel te verminderen, terwijl dat ze juist meer kwetsbaar maakt. Of ze gaan intellectuele uitdagingen uit de weg, omdat ze te oud zouden zijn om te leren.

Wat is hiertegen te doen?

Discriminatie op grond van leeftijd is bij wet – artikel 1 van de Grondwet – verboden. Daar bovenop biedt de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid bescherming tegen leeftijdsdiscriminatie op de werkvloer. Desondanks komt seniorisme en leeftijdsdiscriminatie voor. Wat kunt u eraan doen als u seniorisme ervaart?

• Maak daar melding van bij deskundige instanties.
• Wees bewust van wat leeftijdsdiscriminatie is en bewijs het tegendeel met concrete voorbeelden.
• Zoek mensen op van andere generaties en wissel gedachtegoed met elkaar uit om elkaar beter te leren kennen en begrijpen.
• Spreek iemand erop aan die zich schuldig maakt aan seniorisme en ga het gesprek aan.
• Laat u niet leiden door de negatieve vooroordelen en stereotypen.
• Behandel senioren hetzelfde als niet-senioren.
• Geniet van de voordelen, zoals korting op musea of het ov.

(Bron: Seniorisme.nl, Psychologie Magazine, ANBO-BCOB, Rijksoverheid. Foto: Shutterstock)