Paul Rem: ‘Vorsten houden van bloemen’

Bloemen zijn typisch Nederlands. En typisch koninklijk. Niet voor niets is de balustrade van het balkon van Paleis Noordeinde met uitbundige bloemslingers versierd als de Oranjes op Prinsjesdag op het balkon verschijnen voor het wuiven en -tegenwuiven. De Windsors doen ze dat maar saai. Als ze zich op hoogtijdagen laten zien, gaat het balkon van Buckingham Palace altijd schuil achter een zware rood fluwelen draperie met kwasten. 

Bloemenarrangement

En niet alleen is het balkon van het Noordeinde op Prinsjesdag versierd, ook in de grote zaal van de Koninklijke Schouwburg (het Binnenhof met de Ridderzaal is nog steeds in restauratie) geurt naar bloemen als de koning de troonrede voorleest. Toen onder koningin Juliana werd besloten de leden van de hofhouding niet meer tussen de troonzetels te laten staan tijdens het voorlezen van de troonrede, verschenen ineens grote bloemarrangementen op het troonpodium in de Ridderzaal. Tijdens de laatste Prinsjesdagen staat er één, naast de koning. Een ereplaats voor bloemen dus. Waarschijnlijk toch vanuit het idee dat zo’n nationale plechtigheid een hoge Hollandpromotie-waarde heeft.

Keuze van bloemen verschilt per persoon

De keuze voor een bepaalde bloem kan heel persoonlijk zijn. Prinses Margriet is naar de bloem genoemd die op het grasveld voor Paleis Het Loo groeide. Grootmoeder Wilhelmina zocht tijdens de Duitse bezetting naar een fleurig motief dat de kracht van het ondergrondse verzet kon symboliseren. En toen dacht ze ineens aan de margrieten die voor haar paleis bloeiden. Persoonlijk was ook de keuze van prins Bernhard voor de witte anjer. Als student tooide hij zich al met een witte anjer op zijn revers. Ik verdenk hem ervan dat hij voor het slapen gaan ook een anjer op zijn pyjama opgespelde… Prinses Juliana was een groot liefhebster van de lathyrus. De kassen van Paleis Soestdijk wonnen jarenlang de eerste prijs voor de mooiste lathyrus!

De oranjeboom

Maar in het paleis zelf is de bloem ook altijd heel belangrijk geweest. Zo belangrijk soms, dat ik wel eens denk dat een Paleis Het Loo, gebouwd als jachthuis voor prins Willem III, meer als ‘bloemenpaleis’ was bedoeld voor zijn echtgenote Mary II. Een enkele keer liet de Engelse Mary zich, na haar huwelijk met de jonge Willem III, portretteren als Prinses van Oranje, met een oranjeboompje naast haar. Het aardige van een oranjeboom: hij draagt vrucht én geeft bloemen op hetzelfde moment. Op die manier is de oranjeboom het symbool van vruchtbaarheid en continuïteit. Waarbij wij als wrange kanttekening plaatsen, dat Willem en Mary nooit kinderen hebben gekregen… Mary was dol op bloemen. De uitgestrekte barokke tuinen van Het Loo voorzag haar dan ook rijkelijk van bijzondere bloeiende planten en bloemen. Van Willem III is zelfs een aantekening bewaard gebleven dat als zijn Mary op Het Loo verbleef, in haar kamers altijd verse bloemen moesten worden geplaatst!

Vorsten houden van bloemen

Maar Mary omringde zich op Het Loo ook met niet-levende bloemen. De houten omlijstingen van de deurpartijen en de schoorsteenmantels in haar vertrekken zijn overvloedig versierd met gebeeldhouwde bloemen. Boven de deuren en de haard werden schilderstukken aangebracht met de bloem als hoofdmotief. Toen Willem en Mary in Londen werden gekroond tot koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland, lieten zij Het Loo verfraaien. Haar nieuwe, koninklijke slaapkamer kreeg een prachtig stuc plafond waarvan de randen zijn versierd met maar liefst 50 geboetseerde bloemboeketjes! Helaas stierf Mary onverwacht in Londen zodat ze haar bloemen nooit meer heeft kunnen zien…

Paul Rem is architectuur- en kunsthistoricus en conservator op Paleis Het Loo. Hij is bestuurslid van diverse musea, internationaal erkend expert ‘Oude meubelen’ en lid van het ‘TEFAF vetting committee’. Regelmatig schuift hij aan als tafelgast in Tijd voor MAX.  Maak ook eens een stadswandeling langs de Nederlandse bouwkunst met Paul Rem. Lees hier al zijn columns.

(Foto: ANP)