De Slag om Engeland, de eerste luchtoorlog uit de geschiedenis

De Slag om Engeland ,The Battle of Britain, begint op 10 juli 1940, in 2025 85 jaar geleden. En eindigt met een klinkende overwinning voor de RAF op de Duitse Luftwaffe. Het is de eerste luchtoorlog uit de geschiedenis. Duitsland wil een heerschappij in de lucht creëren om een amfibische oversteek naar Engeland te maken. Maar de overwinning van de Britten zorgt ervoor dat het land kan doorvechten tegen de nazi’s, hetgeen waarschijnlijk de Westerse beschaving heeft gered.

Luftwaffe versus de RAF

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog is Duitsland al snel te sterk voor Frankrijk. Op 22 juni 1940 tekent Frankrijk de wapenstilstand met Duitsland, waarmee een einde komt aan de Slag om Frankrijk. Duitsland heeft dan nog maar van 1 vijand te duchten in Europa en dat is Groot-Brittannië, een eiland. Om dat te bezetten, moeten Duitse soldaten Het Kanaal oversteken. En om dat veilig te doen, moeten de Duitsers de heerschappij in de lucht veroveren boven Het Kanaal. Maar daarom moet eerst de Duitse luchtmacht, de Luftwaffe, de Britse luchtmacht, de RAF, verslaan.

Operatie Zeeleeuw

Het belangrijkste vliegtuig dat de Duitsers ter beschikking hebben, is de Messerschmidt. De RAF betreedt het strijdtoneel voornamelijk met Hurricanes en Spitfires. De Duitsers hebben veel meer vliegtuigen dan de Britten, namelijk respectievelijk 2.550 tegen 749. De Britse piloten zijn jonger en hebben minder ervaring dan hun tegenstanders. De RAF heeft als voordeel dat piloten die worden neergeschoten en het overleven, kunnen worden teruggehaald, terwijl de Duitsers in dezelfde situatie gevangen worden genomen.

Adolf Hitler verwacht in die tijd een wapenstilstand met Groot-Brittannië te bereiken, omdat volgens hem het land in een uitzichtloze situatie is gekomen. Er gaan stemmen op in het Britse kabinet om tot vrede met Duitsland te komen. De Britse premier Winston Churchill wil hier echter niets van weten. Hij ziet niets in het idee dat Groot-Brittannië compromissen moet sluiten met nazi-Duitsland. Hitler geeft op 16 juli daarop de opdracht tot voorbereiding van de invasie van Groot-Brittannië, genaamd Operatie Zeeleeuw, Unternehmen Seelöwe in het Duits.

Landing vanuit zee is geen mogelijkheid, omdat de Royal Navy, de Britse marine, daarvoor te sterk is. Daarom wordt voor grootscheepse luchtaanvallen gekozen door de Luftwaffe. Bombardementen op de industrie, havens en schepen moeten de Britten op de knieën dwingen. De luchtaanvallen isoleren de Britten, waardoor aanvoer van levensmiddelen en voorraden niet meer mogelijk is, zo is het plan. De RAF is daarnaast kleiner dan de Luftwaffe en zou dus makkelijk zijn te verslaan.

Verdedigingsmethoden tijdens De Slag om Engeland

Groot Brittannië heeft verschillende methoden tot zijn beschikking om zich te verdedigen tegen de Luftwaffe. Deze zijn cruciaal voor hun uiteindelijke overwinning:

• Radar: Groot-Brittannië heeft een serie radarstations aan de zuidkust gebouwd. Ze kunnen Duitse vliegtuigen tot 80 mijl, ongeveer 130 kilometer, ver detecteren. Dit geeft de Britten de tijd om vliegtuigen op te laten stijgen en de Luftwaffe aan te vallen wanneer ze aankomen.
• Observatie korps: 30.000 civiele vrijwilligers worden ingezet om Duitse vliegtuigen te traceren en te rapporteren wanneer ze zich boven Groot-Brittannië bevinden. Hun informatie helpt de RAF bij het plannen van hun tactieken.
• Het Dowding-systeem: Fighter Command is het deel van de RAF dat verantwoordelijk is voor jachtvliegtuigen. Hun hoofdkwartier bevindt zich in Bentley Priory en staat onder leiding van Hugh Dowding. De informatie die is verzameld van radarstations, samen met rapporten van het Observer Corps, worden samengevoegd en gebruikt om luchtverdedigingen te plannen.
• Blokkadeballonnen: Dit zijn grote ballonnen die in de lucht worden gehouden door stalen kabels, om steden en dorpen te beschermen. Ze zijn ontworpen om vijandelijke vliegtuigen te dwingen hoger te vliegen, zodat het moeilijker voor hen is om hun doelwitten te raken.

RAF bombardeert Berlijn

In juli tot begin augustus begint de Luftwaffe met het bombarderen van konvooien en Britse havens. Op 13 augustus wordt een belangrijk offensief ingezet om de RAF te vernietigen, genaamd Adlerangriff. Die is gericht tegen vliegvelden, maar ook tegen vliegtuigfabrieken en radarstations in het zuiden van Engeland. De Britten kunnen die aanvallen afslaan, omdat zij beschikken over radar. De RAF weet de Luftwaffe zware verliezen toe te brengen. Ook al zijn de verliezen aan Britse kant groot, die piloten kunnen worden vervangen door piloten uit andere landen, zoals Polen en Fransen.

De RAF voert ook aanvallen uit op Duitsland. Als Berlijn wordt gebombardeerd, is Hitler woedend. Er wordt besloten om de aanvallen te richten op Londen. Die stad krijgt zware bombardementen te verduren. De Britten kunnen de schade aan de vliegvelden herstellen. Britse vliegtuigfabrieken draaien op volle toeren om vliegtuigen af te leveren.

Britten spelen ‘thuiswedstrijd’ in De Slag om Engeland

De Britten kunnen de verliezen makkelijker kunnen dan de Duitsers. Die zien hun overwicht in de lucht verloren gaan. Honderden Duitse vliegtuigen zijn uit de lucht geschoten en hun bemanningen zijn dood of in gevangenschap. Tussen juli en september raakt de Luftwaffe meer dan 1.600 vliegtuigen kwijt. De voordelen van de Britten dat ze een ‘thuiswedstrijd’ spelen, benutten ze goed. De schade op de grond is groot. Desondanks houden de Britten het moreel hoog. Ze zijn onder de indruk van de toespraken van Churchill. De Britse koning George blijft gedurende de oorlog op Buckingham Palace wonen, hetgeen ook bijdraagt aan het goede Britse moreel. Buckingham Palace in Londen is tijdens de oorlog 2 maal getroffen door de Duitsers.

The Blitz

Ook andere Britse steden dan de hoofdstad worden door de Duitsers gebombardeerd. Zo krijgt Coventry te maken met meerdere verwoestende aanvallen. De Britten noemen de Duitse bombardementen op hun steden ‘The Blitz’. Vanaf september 1940 tot mei 1941, vallen de Duitsers, naast militaire doelen, ook burgerdoelen en belangrijke bezienswaardigheden aan. Het doel is de Britten te dwingen zich over te geven in plaats van de RAF te vernietigen. Brandbommen worden gebruikt om branden te stichten en doelen op de grond te verlichten, voordat bommenwerpers proberen bevolkte gebieden te treffen. ‘The Blitz’ veroorzaakt enorme verliezen.

Londen is het belangrijkste doelwit van ‘The Blitz’. De stad wordt vanaf 7 september 1940 57 aaneengeschakelde dagen gebombardeerd. Havens, fabrieken, spoorwegen en andere industriële doelwitten worden aangevallen. Burgergebieden worden ook zwaar beschadigd, wat leidt tot een groot aantal slachtoffers. Steden zoals Liverpool, Hull, Bristol, Belfast, Glasgow en Swansea zijn ook doelwitten. Deze steden huisvesten Britse marineschepen. Sheffield, Coventry, Manchester en Birmingham zijn steden met grote aantallen fabrieken, die militaire uitrusting en voorraden produceren waardoor zij ook doelwit worden van de Luftwaffe.

Invasie afgeblazen

De Duitsers concluderen in september dat de Luftwaffe de RAF niet kan verslaan. De invasie van Engeland wordt afgeblazen. Toch gaan de bombardementen op Britse steden, en dan vooral op Londen, door. Op 12 oktober kondigt Hitler aan dat de operatie voor de winter is afgelast. Hitler besluit richting de Sovjet-Unie op te trekken. De campagne tegen Groot-Brittannië wordt voortaan een zeeblokkade, voornamelijk uitgevoerd door onderzeeërs en aangevuld door de Luftwaffe. De Britten staan er een tijd alleen voor en krijgen wapens en goederen van de Verenigde Staten. Na de aanval van de Japanners op Pearl Harbor op 7 december 1941, gaat de VS actief deelnemen aan de oorlog.

De Britse bevolking heeft een zware tol betaald voor de Duitse aanvallen. Tijdens de Slag om Engeland komen 23.000 burgers om het leven en raken meer dan 32.000 gewond. De RAF heeft ruim 1.500 doden te betreuren en 400 van hen raken gewond. Meer dan 2.500 Duitse piloten vinden de dood en meer dan 700 raken gewond.

Churchill spreekt na de slag de historische woorden uit: “Nooit hebben zo velen aan zo weinigen zoveel te danken gehad.” Hij heeft het over de relatief weinig piloten en bemanningsleden van de RAF die ervoor hebben gezorgd dat de Britten nooit zijn overheerst door de Duitsers. Want door het heldhaftige optreden van de RAF en de Britse vastberadenheid is de Westerse beschaving gered. Groot-Brittannië speelt een grote rol in het verslaan van nazi-Duitsland tijdens de rest van de Tweede Wereldoorlog.

(Bron: BBC.com.uk, Britannica.com, RAFBF.org, GLD.nl, Wikipedia. Foto’s: ANP)