Duur 04:37
Gepubliceerd op 19 februari 2019

Is er een relatie tussen voeding, alcohol en jicht?

Het kan gebeuren dat u nietsvermoedend gaat slapen en halverwege de nacht plotseling wakker wordt van een hevige pijn in 1 van uw gewrichten, meestal die van de grote teen. Die pijn kan wijzen op een aanval van jicht. Jicht is niet nieuw maar wel bezig aan een opmars. Er wordt zelfs gesuggereerd dat er een relatie is tussen voeding, alcohol en jicht. Maar hoe zit dat? Dokter Ted van Essen legt uit.

Urinezuurkristallen

Jicht is een heel pijnlijke ontsteking in een gewricht die wordt veroorzaakt door urinezuurkristallen. Urinezuur is een afbraakproduct van de eiwitstofwisseling in ons lichaam. Normaal gesproken wordt urinezuur opgenomen in het bloed en uiteindelijk uitgescheiden via de nieren. Maar soms ontstaat er een te hoge concentratie urinezuur in het bloed. Dat kan komen doordat er sprake is van een overproductie van urinezuur, of doordat er een verminderde afvoer van urinezuur door de nieren plaatsvindt. In 90 procent van de gevallen is dit de oorzaak van de jicht-aanval. Door een te hoge concentratie van urinzezuur in ons bloed kan het urinezuur kristallen vormen die neerslaan in of rondom de gewrichten. Het immuunsysteem wil deze kristallen opruimen en valt ze aan. Die aanval geeft een ontstekingsreactie. Urinezuurkristallen kunnen ook ophopen in de nieren, en daar nierstenen gaan vormen.

Meer bij mannen dan bij vrouwen

Bij mannen, vooral tussen 40 en 60 jaar oud, komt jicht ongeveer 4 keer zo vaak voor als bij vrouwen. Bij vrouwen heeft het hormoon oestrogeen een beschermende functie tegen jicht. Daardoor ontwikkelen vrouwen meestal pas jicht na de overgang. Jicht kan overigens ook voorkomen bij mensen met een normaal gehalte aan urinezuur, bijvoorbeeld na een operatie, of na stoten of verwonden van een gewricht. Ongeveer 1 á 2 procent van de westerse bevolking krijgt op enig moment in het leven te maken met jicht. Dit is op zich niet veel, maar het aantal gevallen is wel verdubbeld vergeleken met een paar decennia geleden.

Relatie hart- en vaatziekten

Mensen met jicht blijken ook een verhoogde kans op hart- en vaatziekten te hebben. In ongeveer 30 procent van de gevallen is dat ook aan de orde. Hoe dat precies komt is nog niet bekend. Feit is wel dat de helft van de mensen met jicht ook last heeft van een hoge bloeddruk en dat is een risicofactor die bij hart- en vaatziekten een rol speelt. Verder lijkt een stofje in het immuunsysteem dat bij de ontstekingsreactie bij jicht vrijkomt, interleukine 1, bij te dragen aan het ontstaan van hart- en vaatziekten.

Verschijnselen

Bij een aanval van jicht is het ontstoken gewricht rood, warm, opgezet en heel pijnlijk. In 50 procent van de gevallen begint de acute vorm van jicht in de grote teen, maar het kan zich ook voordoen aan de middenvoet, de enkel, knie of pols. Schouderbladen, heupen en de wervelkolom worden zelden aangetast. Vaak ontwikkelen mensen bij jicht kleine witgele knobbeltjes onder de huid, bijvoorbeeld op de vingers, de tenen, de elleboog of ook wel op de oorschelp. Dit zijn onderhuidse ophopingen van urinezuurkristallen die ‘tophi’ worden genoemd en meestal niet pijnlijk zijn en in ieder geval onschuldig.

Dat met name de voet vaak getroffen wordt door jicht komt waarschijnlijk doordat de temperatuur in dat lichaamsdeel iets lager is, waardoor de urinekristallen eerder neerslaan. Dat is ook de reden waarom een jichtaanval meestal in de loop van de nacht optreedt, want tijdens de slaap daalt de lichaamstemperatuur. Zo’n aanval van jicht komt meestal snel op, binnen 1 dag, en kan dan 1 tot 3 weken duren. In veel gevallen is het gewricht genezen, maar de kans op een 2e aanval binnen een jaar is 60 procent. Bij meer dan 3 aanvallen per jaar wordt er gesproken van chronische jicht. Daarmee is de kans ook groot dat meerdere gewrichten aangetast worden en op de lange termijn zelfs misvorming van gewrichten kan optreden en klachten als stijfheid ontstaan.

Behandeling

Om de pijn te verlichten kunt u het been hoog leggen. Wilt u het warme gewricht koelen dan kan een natte omslag of icepack helpen. Hoewel u er misschien niet direct behoefte aan heeft, is bewegen goed. Dat voorkomt dat de spieren stijf worden. Echt zware of langdurige belasting kunt u beter vermijden. Om een aanval te stoppen en de pijn te bestrijden zijn er medicijnen. Ontstekingsremmende pijnstillers (de NSAID’s zoals diclofenac, ibuprofen) kunnen de pijn in een paar dagen verminderen. De huisarts kan in sommige gevallen prednison voorschrijven. Een goede ontstekingsremmer, maar wel met behoorlijk wat bijverschijnselen. De huisarts kan ook kiezen voor een injectie met costicosteroïden rechtstreeks in het gewricht te spuiten. Dit helpt binnen 24 uur en de werking kan tot 3 maanden aanhouden. Deze medicijnen bestrijden de klachten, maar niet de oorzaak. Bij chronische jicht zal de dokter allopurinoltabletten voorschrijven om de hoeveelheid urinezuur te verlagen. De jichtaanvallen worden over het algemeen dan verminderen of verdwijnen en datzelfde geldt voor de jichtknobbeltjes. Deze allopurinoltabletten mogen jarenlang en zelfs levenslang worden ingenomen, tenzij u er allergisch op reageert.

‘Ziekte der koningen’

Jicht wordt in de oudheid al beschreven als ‘de ziekte der koningen’ of ‘de ziekte van de rijken’. Het wordt dan geweten aan losbandig gedrag, aan uitspattingen van wellust en aan bourgondisch eetgewoonten met grote hompen vlees en liters wijn. Tot nog niet zo heel lang geleden menen artsen dat voeding een grote rol speelt bij het ontstaan van jicht. Niet alleen alcohol, maar ook frisdrank met fructose, en het eten van voedsel met veel purines zou jicht kunnen veroorzaken. Purines zijn organische verbindingen die in het DNA voorkomen. Ze zitten relatief veel in rood vlees, orgaanvlees, bepaalde vissoorten zoals forel en haring, in peulvruchten zoals kikkererwten, soja en linzen, maar ook in bier. Daarom wordt er vroeger vaak een purine-arm dieet voorgeschreven bij jicht. Inmiddels denkt de medische wetenschap hier anders over, omdat er uiteindelijk toch onvoldoende bewijs voor blijkt te zijn.

Jicht in relatie tot voeding

Inmiddels is bekend dat voeding maar voor zo’n 10 procent verantwoordelijk is voor het urinezuurgehalte in het bloed. De overige 90 procent wordt bepaald door processen binnen het lichaam. Voor een groot deel lijkt het urinezuurgehalte ook erfelijk bepaald te zijn. In het algemeen lijkt een purine-arm dieet daarom achterhaald. Ook dat plaspillen van invloed zijn op het ontstaan van jicht, zoals eerder is gedacht, is niet bewezen. Toch hebben mensen die aan jicht lijden soms zelf het gevoel dat ze na het eten of drinken van bepaalde producten of medicijnen wel degelijk meer last hebben. Het is goed om dit vermoeden met de huisarts te bespreken. Het kan in een individueel geval toch kloppen. Als iemand van nature al een sterk verhoogde urinezuurconcentratie in het bloed heeft is het niet ondenkbaar dat het opnemen van heel veel extra purines via de voeding net het laatste duwtje kan geven.

Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op 19 februari 2019.

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 19 februari tot woensdag 20 februari 2019 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over jicht. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 20 februari mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.

Geef een reactie

Reacties (26)

    Gjil says:

    Ik heb een vraag over jicht, mijn man heeft al jaren last van hevige jicht ( hij krijgt hier diclofenac) nu heeft hij de laatste 2 jaar een hele dikke voet en enkel en geen gevoel in de voet, zodat hij bijna geen schoen meer aan kan, is hier nog wat tegen te doen?

      DokterTed says:

      Dat is zeker heel vervelend. Ik denk dat het een vraag voor een reumatoloog is. Geen gevoel in de voet kan ook duidelijk op een zenuwprobleem. Mijn advies is om het verder uit te l;aten zoeken.

    Andrea51 says:

    Min man heeft jaren geleden 1 keer een jicht aanval gehad en daarna niet meer. Wel zijn voeding aangepast en hij drinkt geen bier meer. Wel heeft hij witte knobbeltjes op zijn oorschelp en ik wist niet dat dit urinezuur kristallen zijn. Bedankt voor het ophelderen hiervan. Hij heeft altijd een lage bloeddruk, dus is de kans dat hij dan ook iets aan zijn hart of bloedvaten krijgt ook minder? Hij wordt dit jaar 80.

      DokterTed says:

      Volgens de boekjes is het zinvol omdat urinezuur in die oorknobbeltjes (als dat die zogenaamde tophi zijn) te bestrijden met allopurinol. Iets om een keer met uw huisarts te overleggen.

    MuisenSnoet says:

    Kan het slikken van een hoge dosis (min. 500mg) helpen bij het voorkomen van een jichtaanval?

      DokterTed says:

      Ik weet niet welke stof u bedoelt. Ik vermoed dat u vitamine C bedoelt, maar dat helpt in elk geval niet.

    corhen says:

    Jaren geleden ook in de vroege ochtend een aanval gehad en later nog een aantal keren.
    Huisarts schreef allopurinol voor en advies om mogelijk minder van de genoemde voeding te gebruiken. Bij alcohol was toen zijn mening, beter bier dan wijn omdat je dan gezien het volume meer vocht en dus doorstroming van de nieren bevorderd. Water is natuurlijk beter maar ja
    Nu jaren lang bij 2pilletjes van 100mg geen aanvallen meer gehad bij normaal gebruik van alle genoemde risico voedsel en drank.

      DokterTed says:

      Meestal helpt allopurinol prima om het urinezuur te verlagen en dan is dieet houden niet nodig.

    Mathieu says:

    Ik ben er achter gekomen dat voor mij de relatie met rode wijn pijn doet !!
    Grote drinker ben ik absoluut niet ,maar ik drink normaal abdij en trappisten bieren .
    Met deze dranken heb geen last van jicht maar met rode wijn wel.

      DokterTed says:

      Dat is precies wat ik bedoelde: als u merkt dat u geen rode wijn kunt verdragen, moet u dat vermijden. Voor andere jichtpatiënten geldt dat wellicht niet en die kunnen dat dan wel blijven gebruiken.

    Hitman says:

    Heb ongeveer 4x per jaar jicht,de laatste keer 6 weken last gehad.
    Ik kon zelfs het compres er niet opvelen zo veel pijn.
    Gebruik tegen de pijn naproxen en dat helpt iets.
    Mijn vraag is of het normaal is dat de pijn zo lang aan houd.
    Zijn er geen medicijnen dat als je het aan voeld komen dat je die in kan nemen.

      DokterTed says:

      Als je vaker dan 2 keer per jaar een aanval hebt, is het aan te raden om preventief allopurinol te gaan gebruiken. Ik verwacht dat de aanvallen dan wegblijven. Die langdurige klachten duiden er ook op dat hij er meer aan moet laten doen.

    rhlustgraaf says:

    Geen port en varkensvlees eten Aldus de nefroloog. Diclofenac beslist niet slikken. Mijn vrouw heeft dit medicijn jaren geslikt, resultaat 1 verschroppelende nier en de andere nier werkt nog maar voor 35 procent. De artsen zijn bekend met deze pijnstiller en schrijven dit in het algemeen niet meer voor. Geldt voor iedereen.

      DokterTed says:

      Diclofenac (de meeste NSAID’s) heeft inderdaad een slechte invloed op de nierfunctie, dus dat kun je beter niet chronisch slikken. Vandaar ook het advies om bij frequente aanvallen over te gaan op onderhoudsbehandeling met allopurinol. Over port en varkensvlees vermijden bestaan wisselende meningen.

    Schol58 says:

    Ik lees veel over jicht, omdat ik al jaren plastabletten slik en vrees om op den duur ook jicht te krijgen, zoals bij mijn vader het geval is geweest. Wat ik ook lees is, met name dat zwarte bessen heel goed voor jicht is? Ook is dit een goede ontstekingsremmer voor artrose. Dat nu drink ik al enkele jaren iedere avond 1 glas zwarte bessensap (25% concentraat zwarte bessen staat op de fles vermeld). Of dit de juiste hoeveelheid (1 glas) qua dossering is wat men moet innemen is mij niet bekend? Daar lees je niets over. Wat is er bekend op dat gebied?

      DokterTed says:

      Er is helaas geen wetenschappelijk bewijs dat zwarte-bessensap goed voor jicht is. Gelukkig weten we tegenwoordig wel dat plastabletten niet echt veel invloed hebben. Ik zou me daarover maar geen zorgen maken. En als u de zwarte bessen ook nog lekker vindt, zou ik ze gewoon blijven gebruiken

    mspeereboom says:

    Ik heb inderdaad ook een keer onverwacht Jicht gekregen.Ik heb een hartinfarct gehad en mijn huisarts schreef een Colchicine voor, maar ik mocht toen mijn dagelijkse medicijn tw 2 tabletten Atorvastatine NIET innemen. Ik vind dit vreemd daar dit medicijn is voorgeschreven door mijn cardioloog!!!!! Ik had de huisarts bij bezoek medegedeeld rekening met mijn medicijngebruik te houden, maar het was de apotheek die mij hierop wees.
    Kan je zomaar een voorgeschreven medicijn dat ik al ruim 4 jaar gebruik schrappen?

      DokterTed says:

      Het klopt dat colchicine niet samen met een statine gebruikt mag worden. Daarom kunt u beter de statine even stoppen, totdat de colchicine niet meer nodig is. Als er een onderhoudsbehandeling nodig is, zijn er genoeg malternatieven voor die colchicine. Atorvastatine is een preventief middel, dat je best even kunt laten staan.

    Havers says:

    Hoelang mag je naproxen gebruiken

      DokterTed says:

      Net zoals alle NSAID’s is naproxen niet bedoeld voor chronische gebruik, vanwege het risico op maagklachten en op de nierfunctie. Ik ken uw aandoening niet, dus misschien is het voor u het enige middel dat wekt, maar liever vermijden we chronisch gebruik.

    Archimedes says:

    Na vele jaren jicht te hebben gehad ,ook bij gebruik van allopurinol en alle pijnstillers die er zijn ,ben ik na een tip van iemand die het nog erger had dan ik overgestapt op dagelijks twee pillen ATROSAN van dr.Vogel ,heb daarna nooit geen jicht meer gehad . Mijn huisarts in Nieuwegein kan u vertellen hoeveel pijnstillers en allopurinol ik geslikt heb . Ik kan het iedereen aanraden om te proberen ,baadt het niet dan schaadt het ook niet Archimedes

      DokterTed says:

      Wat fijn dat het u helpt. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor, dus ik raad het niet aan. Ik ken ook de bijwerkingen niet. Maar kennelijk kunt u het goed verdragen. Helaas kun je daaruit niet concluderen dat het voor iedere jichtpatiënt zal werken.

    Frankrijk says:

    Mijn man heeft jaren vreselijke pijn gehad ivm jicht. Hij heeft daar altijd diclofenac voor gekregen,totdat hij ontdekte dat brandnetel thee de jicht kon onderdrukken.hij heeft overlegt met zijn nefroloog,ivm zijn nierdialyse, om de medicijnen weg te laten. Nefroloog was akkoord.Hij drinkt nu al 6 jaar elke dag een kop brandnetel thee en vanaf de eerste kop thee, nooit geen last meer gehad van jicht. Dus ook zonder medicijnen maar met een natuurlijk gezond product, is het mogelijk om jicht te voorkomen.

      DokterTed says:

      Ik ken die werking van brandnetelthee niet, maar kennelijk werkt het bij hem. Er lijkt mij ook helemaal niks op tegen!

    Jichtje says:

    Goedenavond dokter Ted,
    Kan onze zoon van 20 jaar ook jicht hebben.
    Met 15 jaar operatie aan de grote teen ( operatie: volgens het ziekenhuis een stukje bot uit de teen gehaald. ) Daarna regelmatig rode dikke pijnlijke teen. Pijn bij los knakken. Maar als hij dat niet doen is de pijn erg.
    ( knakkend gewricht bij lopen ) ( Veel reuma in de familie van oma’s kant)
    Wat te doen ? Is dit reuma gerelateerd? De huisarts zegt van niet.
    Hij heeft ook knakkende vingergerichten, al enkele jaren, maar volgens de huisarts niet erg.
    Handen: al enkele jaren Syndroom van Reynaud.
    Zijn dit losstaande klachten of heeft u een andere conclusie?
    Heel graag advies! BVD

      DokterTed says:

      Het komt incidenteel wel bij jonge mensen voor, maar zijn verhaal lijkt eerder op een ontsteking op basis van artrose na die teenoperatie. Knakkende gewrichten zijn inderdaad onschuldig. Als hij voortdurend last houdt, is een onderzoek bij een orthopeed aan te raden. Soms helpt alleen maar het vastzetten van het gewricht.

Bekijk ook

Meer