Josine Droogendijk: ‘Serveert een lakei ook bitterballen als de koning ’s avonds televisie kijkt?’

Als ik na een lange werkdag uitgeput op de bank plof, verzucht ik nog weleens tegen mijn man: hadden wij maar een lakei! Het lijkt me heerlijk om 24/7 op je wenken bediend te worden. Maar wat doet een lakei eigenlijk? Serveert hij of zij ook bitterballen als de koning ’s avonds televisie kijkt?

Het lijken we sprookjesfiguren

Als er een staatsbanket plaatsvindt in het Koninklijk Paleis in Amsterdam, kijk ik iedere keer weer mijn ogen uit. Het servies, de bloemstukken waar je u tegen zegt, kroonluchters die zelfs de goedkoopste glaskralen laten fonkelen: gelukkig bestaat Nederlandse pracht en praal nog steeds. Het mooiste van het decor vind ik echter de lakeien in hun rode of nassaublauwe livreien. Stuk voor stuk lijken ze te zijn weggelopen uit een mierzoet sprookje.

Vaste ploeg lakeien

Voor grote evenementen als een staatsbanket worden er – onder andere via Defensie – tientallen lakeien ingehuurd. De vaste ploeg bestaat uit 17 medewerkers. 5 lakeien voor Paleis Huis ten Bosch, een voor Kasteel Drakensteyn, een voor het Oude Loo en 10 voor Paleis Noordeinde. De standplaatsen zijn niet in beton gegoten. Gaat de koning naar het Koninklijk Paleis in Amsterdam? Dan reizen er alvast wat lakeien vooruit om hem daar van dienst te kunnen zijn. Op staatsbezoek reizen er ook minimaal 2 lakeien mee, zodat de koning na een staatsbanket in het buitenland niet bij de hotelbar een wijntje hoeft te bestellen.

Koningspaar en lakeien op de trap bij contraprestatie Frankijk in 2016.

De afstand tussen personeel en de Oranjes is groot

Omdat ze overal met hun neus bovenop staan, krijgen de lakeien natuurlijk heel wat te horen en te zien. Vooral tijdens de jachtpartijen op het Oude Loo zou ik graag eens stage willen lopen. Naar verluidt zou het er héél gezellig zijn. Verwacht overigens niet dat de koning in de wandelgangen een gesprek aanknoopt met een van zijn lakeien. De afstand tussen de Oranjes en het personeel is groot. Dat merk je ook wel als je op het paleis te gast bent. Moet er koffie op tafel komen? Dan wordt de lakei via een knopje op tafel ingeseind. Stilletjes gaan deuren open en worden de kopjes volgeschonken. De koning kijkt niet op of om. Het is haast alsof de lakeien er niet zijn, zo stilletjes en soepel verloopt hun werk.

Lakeien langs de koets tijdens rijtoer Prinsjesdag.

Hiërarchie onder het personeel

Bij de monarchie hoort natuurlijk een bepaalde mate van hiërarchie. Sterker nog: het instituut bestaat dankzij hiërarchie. Dat er onder het personeel ook verschillende rangen zijn, zal u dan ook vast niet verbazen. De kamerdienaren bedienen tijdens een staatsbanket de hoofdtafel. Die waar de koning en koningin aan zitten. Je herkent de kamerdienaren aan hun rode livrei. De lakeien lager in rang dragen een nassaublauwe livrei. Sinds vorig jaar zijn er ook livreien voor de vrouwelijke lakeien. Daarin is Nederland uniek.

Lakeien achter koningspaar bij staatsbanket Spaanse koningspaar.

Lakei totdat de koning gaat slapen

Nu vraagt u zich misschien af: zijn die lakeien er alleen voor het decor, of doen ze ook dienst als de koning ’s avonds laat nog zin heeft in een paar bitterballen? Ik kan u vertellen dat laatstgenoemde situatie zeker weleens voorkomt. Ben je als lakei ’s avonds ingeroosterd, dan zit je dienst er pas op als de koning zijn nachtlampje uitknipt. Al heeft de koning ook gewoon een eigen keuken, vlak naast de koninklijke woonkamer. Met regelmaat wordt hier het tosti-ijzer aangeslingerd voor een late snack. Is het niet door de koning, dan is het wel door de prinsessen.

Journaliste Josine Droogendijk schrijft blogs, vlogs en columns over koninklijke mode en ze schuift regelmatig aan bij Tijd voor MAX. Ze volgt de royals in binnen- en buitenland op de voet. Over de kledingstijl van koningin Máxima raakt Josine niet uitgesproken. Lees hier al haar columns. 

(Foto’s: ANP)