Josine Droogendijk: ‘Prinses Amalia heeft de meest acrobatische traditie, het kniksje, weer in gebruik genomen’
Publicatiedatum: 23 mei 2025
Is het u ook opgevallen? Tijdens de inauguratie gingen diverse koninginnen door de knieën voor de nieuwe paus. Waarom eigenlijk? En hoe ziet een perfect kniksje eruit? Ik neem u mee naar de wondere wereld van de koninklijke reverence.
Het kniksje
In het souterrain van Paleis Huis ten Bosch hebben de Oranjes een eigen sportzaal tot hun beschikking. Handig voor Amalia, want onze troonopvolger heeft de meest acrobatische traditie die er is – het kniksje – weer in gebruik genomen. Het was koningin Juliana die de traditie in de jaren 50 afschafte. Het idee dat dames lager in rang moesten buigen voor dames hoger in rang vond ze maar bespottelijk. Een handdruk of hoofdknikje volstond toch ook? Hoewel koningin Beatrix op het gebied van protocol stukken strikter was, liet ook zij de reverence achterwege. Máxima hebben we als prinses dus nooit zien buigen voor haar schoonmoeder.
De kniebuiging, reverence
Om niemand tegen het hoofd te stoten, kreeg Máxima de kniebuiging overigens wel aangeleerd. Toen ze in juni 2006 bij het regeringsjubileum van de Thaise koning was, liet ze een perfecte uitvoering van de reverence zien. Maar thuis, in Nederland, bleef hij buiten beeld. Tot 18 april 2024. Samen met haar ouders woonde prinses Amalia die dag een contraprestatie bij van het Spaanse koningspaar. Een cultureel avondje uit, als dank voor de genoten gastvrijheid van Nederland. Nadat Willem-Alexander en Máxima de handen van Felipe en Letizia hadden geschud, was het Amalia’s beurt. Tot mijn grote verbazing – ik stond front row – ging onze troonopvolger diep door haar knieën. Daarmee ging ze in tegen de gebruiken aan het Nederlandse hof. “Het tonen van respect is nog steeds van deze tijd.”, zei ze later over deze keuze.
Hoe dieper het kniksje, hoe beter
Hoewel het er doorgaans soepel en eenvoudig uit ziet, vraagt een kniksje absoluut om oefening. In het boek van Claudia de Breij vertelt Amalia dat haar moeders hakken ooit eens bleven haken in de stof van haar jurk. Dat wil je echt niet hebben, want voor je het weet lig je te spartelen op de grond. In de sportzaal van Paleis Huis ten Bosch kan Amalia gelukkig eindeloos oefenen op de beweging. Volgens de prinses is de reverence ‘eigenlijk een soort lunge’. Wie veel in de sportschool komt, heeft daar vast wel een beeld bij, maar ik het nog wat duidelijker uitleggen. Bij een reverence buig je door je linkerknie, terwijl je het rechterbeen recht achter je linkerbeen zet. De rug blijft recht en het hoofd omhoog, zodat je degene die je begroet blijft aankijken. De stelregel bij de buiging is eenvoudig: hoe dieper, hoe beter.
Het buigprotocol
Dan het buigprotocol. Lager in rang buigt voor hoger in rang. In de praktijk betekent dit dat gravinnen, hertoginnen en (kroon)prinsessen buigen voor een koning(in) of keizer(in). Toen Mary van Denemarken in juni 2022 naar Nederland kwam voor een diner, ging ze diep door haar knieën voor Máxima. Een kroonprinses ontmoette immers een koningin. Nu haar man koning is geworden en zijzelf dus koningin, kan Mary het kniksje voor Máxima achterwege laten.
Een genuflection: een knieval
Door naar de paus, want hoe zit dat dan? Tijdens de inauguratie op 18 mei 2025 zagen we diverse koninginnen door de knieën gaan voor Zijne Heiligheid. Staat Paus Leo XIV dan nóg hoger in rang? Het is goed te beseffen dat Letizia en consorten geen reverence lieten zien. Bij een reverence gaat het linkerbeen naar voren. Waar de koninginnen op 18 mei voor kozen, noem je in het Engels zo mooi een genuflection, oftewel: een knieval. Bij deze uiting van respect gaat het rechterbeen naar voren en meer dan eens wordt ook de ring van de paus gekust. Staat hij dan hoger in rang? Ja en nee. De buiging wordt vaak vertaald als een knieval voor God, de koning der koningin. Vandaar dat ook het rechterbeen naar voren gaat. Die is voorbehouden aan God, terwijl het linkerbeen wordt ingezet voor aardse koningen en koninginnen.
Journaliste Josine Droogendijk schrijft blogs, vlogs en columns over koninklijke mode en ze schuift regelmatig aan bij Tijd voor MAX. Ze volgt de royals in binnen- en buitenland op de voet. Over de kledingstijl van koningin Máxima raakt Josine niet uitgesproken. Lees hier al haar columns.
(Foto: ANP)
