Jan Slagter: ‘Praatjes voor de vaak’

Op woensdag 16 november 2022 hield ik op uitnodiging in Nieuwspoort Den Haag de jaarlijkse Kees Lunshoflezing, vernoemd naar de te jong overleden parlementair journalist van de Telegraaf. Het moest gaan over talkshows op de Nederlandse televisie.

Nog niet ‘talkshowmoe’

Daar hebben we er nogal veel van, meer dan de ons omringende landen. Elke dag zijn het er 6, 3 bij de publieke omroep (Tijd voor MAX, Khalid & Sophie en Op1) en 3 bij de commerciële zenders (HLF8, Vandaag Inside en afwisselend Jinek of Beau). Met name de kijkcijfers van zowel Op1 als Jinek/Beau zijn de afgelopen jaren behoorlijk gedaald. Waren zij voorheen goed voor rond de 900.000 kijkers, het gemiddelde ligt nu rond de 600.000 á 700.000. Maar daarmee is Nederland nog niet ‘talkshowmoe’, zoals AD-recensent Angela de Jong vorig jaar stelde.

Ik maak me zorgen

Talkshows zijn van groot belang voor het functioneren van de democratie en dragen bij aan de overdracht van kennis. Mede daarom mogen we ons gelukkig prijzen dat er zo veel talkshows zijn. Pluriform, voor elk wat wils. Dat we in Nederland de meeste hebben van allemaal, komt omdat we nieuwsgierig zijn, overal een mening over hebben en denken dat die ertoe doet… De talkshow is een populair genre (en relatief goedkoop te produceren). Waar ik me zorgen over maak bij onder andere Op1 is, dat wij niet in staat zijn om de lager opgeleide kijkers te bereiken. Dit is al veel langer een probleem bij de NPO. Voor populaire programma’s als Boer zoekt Vrouw en Heel Holland Bakt geldt dit veel minder. Maar als het om journalistieke, informerende en duidende programma’s – lees talkshows – gaat is het bereik erg laag onder deze groep ‘maatschappelijk teleurgestelden’, zoals ze vroeger wel genoemd werden.

Het kan beter!

De redacties van de diverse talkshows werken zich elke dag een slag in de rondte om ’s avonds weer een spraakmakende tafel met tot de verbeelding sprekende gasten en goede onderwerpen te presenteren. Ik geef het je te doen. En Op1, waarbij ik het meest betrokken ben, is een talkshow die het best goed doet.
Als Publieke Omroep hebben we een taak om ook de mensen die teleurgesteld zijn met een talkshow een podium te geven en ik heb wel wat suggesties ter verbetering. Je wilt als kijker verrast worden. Om de voorspelbaarheid te voorkomen zouden redacties met elkaar moeten afstemmen welke onderwerpen zij behandelen en minder de ‘usual suspects’ aan tafel uitnodigen. Meer aandacht voor de regio ook; aan ‘grachtengordel-tv’ is geen behoefte. Minder onderwerpen in een uitzending proppen; niet 4, 5 of zelfs 6, maar hooguit 3, of slechts 1 thema. Het kan en mag ook af en toe wel wat vrolijker; een talkshow mag ook wat infotainment of zelfs entertainment bevatten, zoals muziek. Het is maar hoe je het verpakt, doseert en er een goed moment voor uitzoekt in het programma, zoals aan het eind.

Het Lagerhuis terug?

Maar het belangrijkste verbeterpunt is dat politici de talkshow nu vaak gebruiken als ‘zendtijd voor politieke partijen’. Ik zou graag zien dat wekelijks een minister of staatssecretaris zijn beleid komt uitleggen en dat dan de gewone burger die de gevolgen van dat beleid aan den lijve ondervindt daarover in discussie gaat. Niemand zit te wachten op een praatje voor de vaak en zoiets draagt zeker niet bij aan het herstel van het verloren vertrouwen in de politiek bij de kiezers. Ik was groot fan van Het Lagerhuis met Paul Witteman. Een ijzersterke formule, waar we nog maar eens serieus naar moeten kijken.

Jan Slagter is oprichter-directeur van Omroep MAX, de omroep voor ouderen. Hij maakt zich op verschillende manieren hard voor de belangen van ouderen in onze samenleving. Lees hier al zijn columns.

(Foto: NPO)