Duur 10:51
Gepubliceerd op 3 mei 2016

Bewogen stilte

De 97-jarige Betty Bausch-Polak overleeft de Tweede Wereldoorlog, maar verliest haar man, ouders, schoonouders en zus. Lange tijd heeft Betty niet over haar oorlogsverleden kunnen praten. Ze besluit dit toch te doen en gaat langs scholen om gastlessen te geven. Haar doel: de jeugd bewustmaken van wat discriminatie doet!

Onderduiken

Betty wordt in 1919 geboren in Amsterdam in een orthodox-joods gezin. In 1939 trouwt ze met de econoom Philip de Leeuw, ook een Jood. Die vecht in de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog in het Nederlandse leger. Betty werkt in een Joodse verpleeginrichting die in 1943 door de Duitsers wordt leeggehaald. Daarna duikt ze samen met haar man onder. In 1944 sluit Philip zich aan bij het gewapend verzet. Na een mislukte sabotage-actie wordt het echtpaar door de Duitsers opgepakt. Betty wordt geloofd en weer vrijgelaten, maar haar man wordt gemarteld en samen met 5 anderen gefusilleerd op een plek tussen Rhenen en Veenendaal.

Ereveld

Met de wetenschap weduwe te zijn, verlaat de 25-jarige Betty het Sicherheidtsdienst-bureau aan de Maliebaan in Utrecht. Maanden later, na de Bevrijding, gaat ze in Amersfoort naar de politie. Die weet te achterhalen waar haar man is omgebracht. Liftend bereikt ze de gemeente Rhenen, waar ze het tijdelijke graf bezoekt. Later is Philip de Leeuw overgebracht naar het ereveld bij Loenen.

Na de Bevrijding

Kort na de Bevrijding in 1945 gaat Betty aan de slag op het ministerie van Landbouw. Begin jaren 60 hertrouwt ze met kunstenaar Dolf Bausch met wie ze in Israël gaat wonen. Dolf heeft een ernstige nierziekte en overlijdt. In 2004 schrijft zij samen met haar zus Lies Auerbach-Polak het boek Bewogen stilte (ISBN: 9789025954321, uitgegeven in eigen beheer). Lange tijd heeft Betty niet over haar oorlogsverleden willen praten, maar na een tv-interview besluit ze gastlessen te geven. Haar doel is om de jeugd ervan bewust te maken wat discriminatie doet. Zelf leerde ze, dankzij 2 Duitse vrienden die ze na de oorlog kreeg, diezelfde les. “Niet alle Duitsers waren slecht.”

Onderscheiding

In november 2015 ontvangt Betty in Düsseldorf een hoge Duitse onderscheiding: de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland. De onderscheiding krijgt Betty voor de gastlessen die ze heeft gegeven op Duitse scholen. Daarin waarschuwt ze jongeren voor racisme en discriminatie. Ze krijgt de onderscheiding uit handen van minister Sylvia Löhrmann van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Andere Nederlanders die de onderscheiding eerder kregen zijn koning Willem-Alexander, ruimtevaarder Wubbo Ockels, D66-politicus Hans van Mierlo en Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp.

Betty Bausch-Polak is op 3 mei 2016 te gast in Tijd voor MAX.

Geef een reactie

Reacties (11)

    jolandevanbuuringen says:

    Goedenavond,
    mijn grootouders hadden een gemengd (joods-chinees) huwelijk.
    mijn moeder heeft toch wel de oorlog meegemaakt, maar is niet gedeporteerd.
    haar oud tantes en ooms wel.
    nu is mijn moeder de enige levende van het Swaab, maar ze wil mij niets vertellen
    over de periode van de oorlog.
    hoe kan ik er toch voor zorgen dat we hierover kunnen praten?

      Betty Bausch-Polak says:

      Beste Jolande,

      Wij (mijn zus en ik) hebben veertig jaar niet over de oorlog gesproken… We konden het niet. Dierbare vriendinnen hebben ons ertoe gebracht er wel over te gaan spreken. Toen we ons verhaal eenmaal hadden gedaan, merkten we hoe belangrijk dat voor anderen is. Probeer andere mensen je moeder ervan te laten overtuigen dat het tijd wordt dat jij er meer over komt te weten. Misschien heb je iets aan ons boek, Bewogen stilte. Dat of een ander boek zou een aanleiding kunnen zijn voor een gesprek. Ik wens jou en je moeder veel sterkte. Hartelijke groet, Betty

    Henri__k says:

    Geachte mevr Bausch _Polak,

    Wat bent een heerlijk mens om naar te luisteren, geen oordeel na zoveel verdriet. Ontzettend wijs, dank u wel, voor deze prachtige woorden en aflevering….

    Met vriendelijke groet,

    Henri

      Betty Bausch-Polak says:

      Beste Henri,

      Wat lief om dat te zeggen… je maakt me blij! Zo kan ik nog héél lang voortgaan met optreden.

      Mijn beste wensen,
      Betty

    JanH says:

    Hoe geeft U invulling aan 4 mei, de dag dat we de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies nadien herdenken. En is deze invulling in de loop der jaren veranderd?

      Betty Bausch-Polak says:

      Beste Jan,

      4 mei is zó belangrijk voor mij, dat ik altijd op drie plaatsen herdenk. ’s Morgens in Veenendaal, bij het monument ‘Kruis op de berg’ waar mijn man met 5 anderen is gefusilleerd. ’s Middags op het ereveld in Loenen, waar duizenden slachtoffers een eregraf hebben gekregen (waaronder Philip, mijn man die werd gefusilleerd) en waar altijd een prachtige herdenking plaatsvindt. ’s Avonds ga ik naar de herdenking in de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam. Vanaf die plek zijn duizenden joden op transport gestuurd naar de vernietigingskampen. Dit is al vele jaren mijn vaste programma. Samen herdenken met anderen, die ook veel hebben meegemaakt, geeft veel troost.

      Hartelijke groet,
      Betty

    altijdjong says:

    Dank mevrouw Bausch. Wat fijn dat u zo positief over het huidige Duitsland en haar inwoners spreekt en dank dat u zo eerlijk aangeeft dat er maar heeeeel weinig echt goede Nederlanders waren in die tijd, zoals zo vaak op momenten dat het er echt toe doet.
    Dergelijke eerlijke positieve mag heel veel navolging.

      Betty Bausch-Polak says:

      Beste,

      Je mag niet een heel land haten om wat er is gebeurd; daar zijn ook mensen die veel hebben geleden. Daarom probeer ik ook positief te denken en vooral over het huidige Duitsland dat meer dan welk land dan ook zich inzet tegen discriminatie. Ik bezoek grote scholen waar ik dan een groot plakkaat zie hangen met de tekst dat deze school tegen discriminatie is. Dat is mooi.

      Hartelijke groet,
      Betty

    Jimme says:

    Lieve Mevrouw Bausch,

    Woorden schieten tekort om mijn bewondering over te brengen, geeft U ook lezingen in Nederland?

    Dank voor Uw kracht en liefde,

    באהבה

      Betty Bausch-Polak says:

      Beste Jimme,

      Dank voor je vriendelijke woorden. Ik treed het meest op in Duitsland, maar ook wel in Nederland. We zullen een volgende lezing op mijn Facebook-pagina zetten (https://www.facebook.com/betty.bausch) Je bent welkom.

      גמ אני באהב
      בטי

    SuzanneK says:

    Beste Betty,

    Wat kunt u op een mooie, boeiende manier vertellen. Geeft u ook gastlessen op basisscholen in groep 8?
    Ik werk namelijk zelf op een basisschool in groep 8 en wij werken altijd 2 weken intensief over WO II. Een gastles met een persoonlijk verhaal maakt altijd veel indruk!

    En ik zou graag uw boek willen lezen. Kan ik dat ergens bestellen?

    Hartelijke groet,
    Suzanne

Bekijk ook

Meer