Vuurtorenverhalen: de bewoonde witte vuurtoren op Urk, met een bijzonder licht

In het tv-programma Vuurtorenverhalen bezoekt presentator Kefah Allush 8 vuurtorens langs de Nederlandse kust. In aflevering 6 staat de vuurtoren op Urk centraal. Deze heeft een bijzonder licht, want die draait namelijk andersom dan andere lichten in Nederland.

Over de vuurtoren van Urk

De vuurtoren van Urk is wit met een rode top. Hij is 18,5 meter hoog en open voor publiek. Met 65 traptreden bent u boven. In 1845 wordt het licht voor het eerst ontstoken. Het licht brand nog steeds, maar door de komst van GPS is de toren minder belangrijk geworden. Er is dan geen actieve vuurtorenwachter meer.

Een vuurtorenwachtersfamilie

De familie van Rense is jarenlang vuurtorenwachter geweest. Zijn vader Koert is in de jaren 80 afgezwaaid. “Toen was het voor de meeste vuurtorenwachters afgelopen”, vertelt hij. Door de komst van GPS verandert alles. Zijn familie woont al generaties lang in het huis tegen de vuurtoren aan. En dat doet Rense ook nog steeds. “Wij zijn gebleven, ook om de geschiedenis te laten zien en te vertellen. Het is geweldig om mensen te zien genieten hiervan.”

Elke 2 uur het mechanisme opdraaien

Bijzonder aan deze vuurtoren is de open schacht in het midden. Hier is een constructie zichtbaar, waar een gewicht aan hangt. “Dat is verbonden met een uurwerk onder de lamp, onder het optiek”, legt Rense uit. In de begintijd was er nog geen stroom, maar moest de lens van het optiek wel ronddraaien. Dat gebeurde op het klokmechanisme wat eronder zit. “Om de 2 uur moest m’n opa en later m’n vader naar boven om het gewicht weer op te draaien.”

Een linksom draaiende licht van Urk

Het licht van de vuurtoren op Urk draait linksom, terwijl alle andere lichten in Nederland rechtsom draaien. “Niemand weet waarom dat zo is”, vertelt Kefah. Er zijn wel diverse theorieën, legt hij uit. “Eén daarvan is dat het een Frans apparaat is en in Frankrijk draaien ze allemaal andersom. Een andere theorie: het licht gaat, als het linksom draait, van de zee naar de haven. En helpt dus zo de schepen veilig de haven in te komen.” Maar of die theorie opgaat, is de vraag. Want vroeger was Urk een eiland en dus konden schepen ook vanaf de andere kant komen.

Podwalk Urk

Bij deze aflevering van Vuurtorenverhalen is ook een podwalk gemaakt. Dit is een gps-gestuurde audiotour. Zie het als een audiotour in een museum, maar dan tijdens een wandeling buiten. In de podwalk praat een gids u door de wandeling heen. Wanneer u op de volgende locatie bent, gaat het verhaal verder. Download hiervoor de NPO Start Podwalks-app op uw smartphone. Hier leest u meer over een podwalk en hoe u de app kunt downloaden. Presentator Kefah Allush is in dit geval de gids. De wandeling is zo’n 3,5 kilometer lang en u doet er ongeveer 1 uur over.

Donderdag 20 november 2025 sprak Jurgen van de Berg in Villa VdB met Kefah over de podwalk bij Vuurtorenverhalen. Beluister hier het gesprek terug.

Vuurtorenverhalen aflevering 6 over Urk is te zien op 5 december 2025 om 21.05 uur bij MAX op NPO 2.

(Foto’s: MAX)