Duur 04:40
Gepubliceerd op 21 februari 2017

De lever

De lever is een van onze belangrijkste organen, zonder kunnen we niet leven. Toch staan we veel minder stil bij het welzijn van onze lever dan bijvoorbeeld ons hart. Gaan we er verkeerd mee om, dan kan leververvetting ontstaan. Wat is het en wat is er aan te doen? Dokter Ted van Essen legt uit. 

Zwaarste orgaan

De lever is op onze huid na het grootste en zwaarste orgaan van ons lichaam. Het weegt ongeveer 1,5 kilo, ligt rechts in onze buikholte en wordt beschermd door de laagste ribben. De lever is verdeeld in 2 kwabben; een linker- en een rechterkwab. Per minuut stroomt er 1,5 liter bloed doorheen. Het is onze persoonlijke chemische fabriek die er voor zorgt dat we noodzakelijke voedingsstoffen op kunnen nemen uit ons bloed. Dat bloed hebben we nodig voor allerlei processen in ons lichaam.

De lever speelt ook een belangrijke rol bij de eiwit- en vetstofwisseling. In de lever wordt cholesterol aangemaakt. Dat is niet goed voor onze bloedvaten, maar wel nodig om hormonen te maken. Een van de belangrijkste functies van de lever is dat het is staat is om giftige stoffen, bijvoorbeeld alcohol of medicijnen, onschadelijk kan maken. Die stoffen worden vervolgens afgevoerd via de galvloeistof of de urine.

Andere leefgewoontes en voedingspatroon

De afgelopen decennia zijn in de westerse wereld de leefgewoontes en het voedingspatroon veranderd. Ook de lever heeft daar last van. Steeds vaker komen mensen zich bij de huisarts met ‘leververvetting’ oftewel steatosis hepatis. De vetstofwisseling van deze patiënten is verstoord waardoor het vet ophoopt in de levercellen. Een van de oorzaken is diabetes type 2. De lichaamscellen zijn dan minder gevoelig voor insuline waardoor de bloedsuikerspiegel te hoog blijft. Het teveel aan suikers wordt in de lever omgezet in vetten en daar opgeslagen. Dat zorgt voor leververvetting. Ook overgewicht is een oorzaak van steatose. Vooral bij mensen die te veel vet rond hun middel hebben. Medicijnen kunnen ook leiden tot storingen in de leverfunctie.

Alcohol verstoort de lever

Een van de belangrijkste oorzaken van een verstoorde leverfunctie is te veel alcohol gedurende een lange tijd. Alcohol wordt niet opgeslagen en moet direct in het lichaam worden afgebroken. Dat gebeurt door enzymen in de lever. Bij een te hoog aanbod aan alcohol hopen de afbraakproducten zoals aceetaldehyde zich op en wordt de vetstofwisseling in de lever verstoord. Ouderen verdragen alcohol slechter, vanwege een vaak verminderde nierfunctie en de combinatie met andere kwalen. Te veel alcohol geeft niet alleen last van de lever, maar ook van de maag, de bloeddruk, de potentie, het slapen en het evenwicht, en leidt zo tot vallen en breken van botten. Het advies is om minstens 2 dagen per week geen alcohol te nemen.

Leververvetting (steatose)

Leververvetting wordt vaak per toeval ontdekt. De klachten zijn vaag. Sommige mensen zijn vermoeid of hebben pijn rechtsboven in de buik. Blijft steatose te lang aan, dan kan de lever ontstoken raken (hepatitis). Dat veroorzaakt klachten als misselijkheid, een vergrote en opgezette lever, een algeheel ziektegevoel en jeuk. Het kan ook leiden tot geelzucht doordat de afvalstof bilirubine (die vrijkomt bij de afbraak van rode bloedcellen) zich ophoopt in huid en slijmvliezen. In het ergste geval worden de levercellen uiteindelijk vervangen door littekenweefsel (bindweefsel). Dit heet ook wel fibrose. Als die fibrose sterk toeneemt blijven er uiteindelijk alleen nog maar eilandjes van gezond leverweefsel over te midden van het littekenweefsel en is er sprake van verschrompeling van de lever. Dat heet ook wel levercirrose. In de westerse wereld overlijden er ongeveer 3 miljoen mensen per jaar aan alcoholische levercirrose. Levercirrose kan zich ontwikkelen tot leverkanker. Dan is soms een levertransplantatie de enige oplossing. Bijzonder genoeg heeft de lever een enorm herstellend vermogen. Levercirrose is weliswaar niet terug te draaien, maar zolang het daar bij blijft kan de lever weer relatief gezond worden.

IkPas

In Nederland zijn we sinds de 60 ruim 3 keer zoveel alcohol gaan drinken. Het drinken beperkt zich niet alleen meer tot verjaardagen en feestjes. We drinken steeds vaker  op momenten en bij gelegenheden waarbij dat vroeger niet gebruikelijk was: bij het koken, tijdens de maaltijd of als slaapmutsje. Opvallend is dat naarmate de leeftijd stijgt het alcoholgebruik toe lijkt te nemen: van de Nederlandse 55-plussers drinkt bijna 60 % op 6 of 7 dagen in de week. Voor gepensioneerden valt het vangnet van een werkritme, contact met collega’s, zinvolle bezigheden weg en dan veranderen gezelligheidsdrinkers soms ongemerkt in probleemdrinkers. En stoppen met drinken is lastig.

De landelijke campagne, IkPas, roept mensen op om gedurende 30 of 40 dagen geen druppel te drinken. Voor die actie, een initiatief van diverse gemeenten, GGD-en, instellingen voor Verslavingszorg, het Trimbos-instituut en het lectoraat verslavingspreventie van de hogeschool Windesheim, is de traditionele vastenperiode tussen carnaval en Pasen gekozen. In 2017 is dat van woensdag 1 maart tot en met zondag 9 april. Kiest u voor de IkPas van 30 dagen dan is het van 1 maart tot 30 maart. In 2015 deden er 4600 en vorig jaar meer dan 7200 mensen mee. Op de site www.ikpas.nl kunt u zich opgeven en allerlei ondersteunende materialen vinden.

Dit onderwerp bespreekt dokter Ted van Essen in Tijd voor MAX en Tijd voor MAX Radio op dinsdag 21 februari 2017.

_

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 21 februari 2017 tot en met woensdag 22 februari 2017 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over de lever. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 22 februari 10.00 uur mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.

Geef een reactie

Reacties (4)

    Margo Schenk says:

    Beste dokter
    1 jaar geleden heb ik hepatitis E gehad ,alle bloedwaardes zijn weer normaal .Is er kans dat dit weer terug kan komen.Mocht een tijdje geen cholesterolpillen nemen. Alles is nu normaal,het was voor iedereen een raadsel Hoe ik er aan kwam gewoon opgelopen in Nederland

      DokterTed says:

      Fijn dat het weer over is, want er zijn voor zover ik weet geen medicijnen voor. Statines tegen te hoog cholesterol kunnen de lever aantasten. Daarom moest u die natuurlijk staken tijdelijk. Besmetting met hepatitis E kan plaatsvinden door het eten van besmet voedsel, zoals varkensvlees dat onvoldoende verhit is, en via besmet bloed. U zult het wel weten, maar voor anderen verwijs ik naar de site:
      https://www.mlds.nl/ziekten/hepatitis-e/

    MarieAnne says:

    Hallo Dokter Ted,

    Onlangs was ik bij mijn huisarts en mede doordat mijn bloeddruk aardig hoog was is er besloten om bloed te laten prikken. Alle bloedwaarden waren goed behalve de bloedwaarden voor de lever. Ik heb een echo in het ziekenhuis ondergaan en daaruit kwam dat er gelukkig geen tumoren te zien waren – reactie huisarts- maar de lever was wel ‘vervet’. Ik gebruik alcohol en dus gingen we er vanuit dat de lever daardoor vervet is. Mijn doel is om te kijken hoe ik met de alcohol ga stoppen en over een halfjaar kijken we weer naar de stand van zaken, dit is de afspraak met de huisarts.

    Maar mijn vraag aan u is: is dit nu voldoende of zou er medicatie bij moeten komen? Lijkt het u een goede afspraak?

      DokterTed says:

      Dat is inderdaad een goed plan. Meestal verdwijnt de vervetting door het staken van alcohol en het gezonder eten. Als u benieuwd bent of het aanslaat, kunt u ook eerder, na 3 maanden bijvoorbeeld, uw bloed laten controleren om te kijken of de leverwaardes verbeterd zijn. De echo herhalen kan dan na een half jaar.

Bekijk ook

Meer