Ted van Essen: ‘Zomaar je lever laten scannen, is dat een goed idee?’

Vorige week hebben 850 mensen gratis hun lever laten scannen. Ter gelegenheid van een groot congres van leverspecialisten werd dit onderzoek aangeboden bij de RAI in Amsterdam, waar het congres plaatsvond. Dat is preventief bevolkingsonderzoek en daarvoor moet je eigenlijk een speciale vergunning hebben van de Gezondheidsraad.

Wat kun je opsporen met zo’n scan van de lever?

Het gaat om een zogenaamde fiberscan. Daarmee wordt met een geluidsgolf de lever getest op hardheid. Dat kan betekenen dat er enige levercirrose is. Dat ontstaat dan weer door leververvetting. En daarvan is dagelijks alcohol gebruiken een mogelijke oorzaak. Soms ook extreem overgewicht. Als je dat tijdig opspoort kan de lever nog herstellen. Als je te lang wacht, is de leververharding te ver en dreigt leverfalen of zelfs leverkanker. Op den duur is alleen nog maar een levertransplantatie mogelijk.

Wat is daar nou op tegen? Als de uitslag niet goed is, pas je de leefstijl aan en alles komt weer goed toch? Als de uitslag wel in orde is, ga je gewoon door met te veel alcohol drinken. Want niks aan de hand? Toch wel! Als je weet dat je voeding of alcoholgebruik gevaarlijk is voor je gezondheid, kun je dat beter gelijk aanpassen. Daar heb je helemaal geen leverscan voor nodig.

Er is al zo’n tekort aan zorgpersoneel

Gevolg van die scans is dat mensen verder onderzoek nodig hebben om uit te maken of de uitslag echt kwaad kan. Daarvoor moet je bij een maagdarmlever-specialist zijn. Daar is er vaak een lange wachttijd. De zorg wordt daardoor weer verder belast, terwijl er al te weinig dokters en verpleegkundigen zijn.

Kortom: een zinloos onderzoek, dat leidt tot meer onderzoek. Terwijl aanpassen van je leefstijl helemaal niks kost. Dat is nu precies de reden dat je in Nederland niet zomaar preventief bevolkingsonderzoek mag starten. De bestaande bevolkingsonderzoeken, naar kanker van de darm, borst of baarmoedermond zijn uitgebreid bekeken alvorens ze werden ingevoerd. Wegen de voordelen op tegen de nadelen? De nadelen zijn de complicaties bij de misschien onnodige ingrepen en de angst bij de deelnemers voor een foute uitslag.

Geen goed idee

Ooit werden en röntgenfoto’s van de longen gemaakt om tuberculose (tbc) op te sporen. Toen tbc in Nederland vrijwel verdwenen was, liep dat onderzoek nog even door om longkanker op te sporen. Uiteindelijk bleek dat je de kanker wel eerder opspoorde, maar mensen niet langer leefden. Je wist alleen veel eerder dat je eraan zou sterven. Nog steeds woedt die discussie voort, nu vanwege de mogelijkheid om een speciale scan te laten maken van je longen. Voorlopig lijkt dat nog niet zinvol. Zomaar een scan van de lever maken is ook niet zinvol. Gelukkig duurde het congres maar 1 week.

Ted van Essen was tot 2016 huisarts in Amersfoort, thans is hij geregistreerd als arts (BIG-nummer: 49020200101). Hij is voorzitter van de Nederlandse Immunisatie Stichting en griepexpert. Daarnaast is Dokter Ted wekelijks te zien in Tijd voor MAX en is zijn expertise te raadplegen in Dokter Teds Spreekuur en MAX Medisch. Lees hier zijn columns.

(Foto: Shutterstock)