Scheiden en pensioen: dit wilt u weten over pensioenverevening en de mogelijke alternatieven

Maar weinig mensen weten hoe een pensioenverdeling werkt na een scheiding. Dat blijkt uit onderzoek van Wijzer in geldzaken, uitgevoerd in het kader van de 15e Pensioen3daagse. Zo kent 75 procent van de samenwonenden en 65 procent van de gehuwden de regels niet. In dit artikel leggen we daarom uit wat pensioenverevening inhoudt en welke alternatieven er zijn.

Wat is pensioenverevening precies?

Volgens de wet is het zo geregeld dat uw ex-partner bij een scheiding recht heeft op een deel van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd. Dit heet pensioenverevening.

Alleen let op: een scheiding alleen doorgeven aan de gemeente is niet genoeg. U moet namelijk ook pensioenuitvoerder(s) zelf binnen 2 jaar na een scheiding informeren met het Mededelingsformulier in verband met verdeling van ouderdomspensioen bij scheiding. Hierdoor betaalt deze het pensioen (vanaf uw pensionering) rechtstreeks uit aan uw ex-partner.

Wel is er op het moment van schrijven een wetsvoorstel in de maak, waardoor het (naar verwachting) vanaf 2028 anders gaat. Bij de nieuwe methode krijgt iedere partner na pensioenverdeling bij scheiding een eigen pensioenvoorziening. De verdeling gebeurt automatisch zodra de scheiding bij de gemeente is geregistreerd. Alleen als u een andere verdeling wilt, moet u de pensioenuitvoerder actief informeren.

Lees ook: Het nieuwe pensioenstelsel: met dit stappenplan bereidt u zich voor

Alternatieven voor pensioenverevening

Toch zien ex-partners volgens Wijzer in geldzaken bij meer dan 40 procent van de scheidingen af van pensioenverevening. Bijvoorbeeld om gedoe of een conflict (in de toekomst) te voorkomen. Het is daarom goed om te weten dat er voor pensioenverevening ook verschillende alternatieven zijn. Hieronder zetten we er een paar op een rij.

Geheel van verevening afzien

Beide partners spreken af dat er geen verdeling van elkaars pensioen plaatsvindt. Ieder houdt zijn/haar eigen pensioen. Dit wordt schriftelijk vastgelegd in een echtscheidingsconvenant bij scheiding of in de huwelijkse voorwaarden, met instemming van beide partners.

Volgens Jasper Horsthuis, directeur van De Scheidingsdeskundige, moet deze keuze alleen niet lichtvaardig genomen worden: “Dit heeft een enorme impact op de partner”, aldus de expert.

Conversie: het pensioen om laten zetten

Bij conversie wordt het ouderdomspensioen en het partnerpensioen omgezet naar een eigen pensioen voor de ex-partner. Zo krijgt ieder zijn eigen deel van het pensioen. De uitbetaling gebeurt zodra de ex-partner zelf recht heeft op pensioen, onafhankelijk van het pensioen van de ander (dit kan bijvoorbeeld gunstig zijn bij een groot leeftijdsverschil). Dit wordt schriftelijk vastgelegd met instemming van beide partners én de pensioenuitvoerder.

Voorhuwelijks pensioen verevenen

De standaardregeling verdeelt alleen het pensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap. Partners kunnen echter ook afspreken om óók het pensioen van vóór het huwelijk mee te nemen in de verdeling. Dit moet dan duidelijk schriftelijk worden vastgelegd in een echtscheidingsconvenant bij scheiding of vooraf in de huwelijkse voorwaarden.

Volgens Horsthuis kan dit mogelijk handig zijn wanneer u bijvoorbeeld 20 jaar heeft samengewoond en de laatste 5 jaar gehuwd was. “Maar ook hier geldt dat dit geen recht is. De ex-partner moet meewerken (als dit niet vooraf is geregeld is in de huwelijkse voorwaarden) en het is maar de vraag is of die daartoe bereid is.”

Pensioen van de ex-partner verrekenen met geld of een ander deel van het vermogen

De waarde van het te verevenen pensioen wordt hierbij in geld omgerekend of verrekend met andere vermogensbestanddelen (zoals een woning of spaargeld). Hiermee kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden dat iemand in de woning kan blijven wonen. Maar let op, zo waarschuwt de scheidingsexpert: “Deze route heeft een grote fiscale impact en het is een adviesgevoelig traject.” Laat u daarom altijd goed informeren.

Wat als u niet volgens de wet verbonden bent?

Alleen wat als u samenwoont zonder iets geregeld te hebben? Het aantal huishoudens waarin 2 mensen ongehuwd samenwonen (waar ook een geregistreerd partnerschap onder valt), loopt volgens het CBS namelijk op. Om een idee te geven: op 1 januari 2025 waren er 1,13 miljoen ongehuwde stellen. 25 jaar eerder waren dat er 656.000.

“Deze groep, die vaak wel op een bepaalde manier traditioneel samenleeft, bijvoorbeeld met kinderen en/of een (koop)huis, is onbeschermd”, aldus de scheidingsexpert. Het is dan ook aan te raden dat samenwoners tijdens de relatie afspraken maken over pensioenverevening in een samenlevingscontract.”

Maar let op, zelfs dan kunt u volgens Horsthuis tegen problemen aanlopen: “Veel pensioenuitvoerders willen het pensioen bij een samenlevingscontract niet rechtstreeks uitkeren aan de ex-partner. Dit gaat dan via de (andere) ex-partner zelf. Hierdoor blijven deze stellen levenslang aan elkaar verbonden.” Hij pleit er dan ook voor dat dit volgens de wet verandert.

Verdiep u altijd in de mogelijke opties

Wat uw manier van samenleven ook is: kijk altijd naar de manier waarop uw pensioen verdeeld wordt, nadat u mogelijk uit elkaar gaat. Aan samenwoners doet Wijzer in geldzaken in het bijzonder de oproep om zich te verdiepen in de (potentieel grote) gevolgen en afspraken te maken, juist ook wanneer het goed gaat in de relatie. En waar nodig of bij eventuele vragen altijd tijdig een expert in te schakelen die kan helpen bij de verschillende keuzes.

(Bron: Wijzer in Geldzaken, CBS, Het Juridisch Loket. Foto: Shutterstock)