Hoe zit het? Hoe is de postcode ontstaan en waarom is het zo belangrijk?
Publicatiedatum: 22 juli 2025
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: Hoe is de postcode ontstaan en waarom is het zo belangrijk?
Hoe is de postcode ontstaan?
Postcodes worden in 1977 ingevoerd in Nederland. Het systeem is dus nog helemaal niet zo oud. In die tijd is er behoefte aan een gestandaardiseerde manier om post snel en efficiënt te kunnen sorteren en bezorgen. Postcodes zijn dan eerst alleen bedoeld voor bedrijven en instellingen, omdat zij vaak veel post ontvangen en het sorteerproces daardoor ingewikkeld is. Maar in 1978 krijgt iedereen in Nederland een eigen postcode. Voor postsorteerders en bezorgers blijkt dit al snel een effectief systeem. Vanaf dat moment wordt het sorteren en bezorgen van post een stuk makkelijker, sneller en betrouwbaarder.
Hoe is een postcode opgebouwd?
Een Nederlandse postcode bestaat uit 4 cijfers en 2 letters. De eerste 2 cijfers verwijzen naar de regio en de laatste 2 cijfers staan voor de betreffende wijk. De letters zijn specifieker en geven de straat, of een deel daarvan, aan. Uw postcode samen met uw huisnummer is uniek en komt alleen bij uw adres uit.
Hoe zit het met waar welke postcode is?
De Nederlandse postcodes zijn geografisch ingedeeld. Ze beginnen in Noord-Holland met de laagste nummers en lopen vervolgens tegen de klok in op door het land. Zo kom je via Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg uiteindelijk uit in het noorden, waar de hoogste postcodes te vinden zijn in Groningen en Friesland.
De laagste postcode in Nederland is 1000 AA, toegewezen aan het hoofdpostkantoor in Amsterdam. De hoogste postcode is 9999 XL, die hoort bij het dorp Stitswerd in de provincie Groningen.
Waarom zijn postcodes belangrijk?
Postcodes spelen een grote rol in het dagelijks functioneren van onze samenleving. Ze zorgen ervoor dat post en pakketten snel, efficiënt én op de juiste plek worden bezorgd. Dankzij postcodes kunnen brieven automatisch worden gesorteerd en bezorgers hun routine goed plannen. Zonder postcodes gaat het verwerken van miljoenen poststukken per dag een stuk langzamer. Ook zou er een veel grotere kans zijn op fouten bij de sortering of bezorging van de post.
Postcodes helpen om verwarring te voorkomen bij adressen die op elkaar lijken. In Nederland kunnen straatnamen in verschillende steden hetzelfde zijn, maar door het gebruik van unieke postcodes wordt precies duidelijk om welk adres het gaat. Ook webshops en bezorgdiensten maken gebruik van postcodes om levertijden en verzendkosten te berekenen.
Niet alleen postbedrijven profiteren van dit systeem. Overheden, hulpdiensten en onderzoeksinstellingen gebruiken postcodes om bepaalde gebieden in kaart te brengen, bijvoorbeeld voor bevolkingsonderzoek, rampenplannen of statistische analyses. Zo geven postcodes niet alleen een locatie aan, maar vaak ook inzicht in demografische en sociale kenmerken van een wijk of buurt.
Deze combinaties zijn niet toegestaan
Er zijn een aantal combinaties van letters die niet zijn toegestaan. Zo mag SS, SD en SA niet worden gebruikt. Dit is vanwege hun associaties met de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast mogen tot 2005 de letters F, I, O, Q, U en Y niet worden gebruikt in postcodes. Na 2005 wordt deze regel aangepast, en sindsdien mogen deze letters wel worden gebruikt. Rond 2005 wordt de postverwerking in Nederland namelijk grotendeels geautomatiseerd en verbeterd. De nieuwe sorteersystemen en software zijn veel beter in staat om letters nauwkeurig van cijfers te onderscheiden. Hierdoor wordt het risico op fouten sterk verminderd. Dit maakt het mogelijk om deze letters toch toe te voegen aan het postcodesysteem. Daarnaast raakt de beschikbaarheid van nieuwe postcodecombinaties langzaam op. Door de extra letters toe te staan, komt er een grote hoeveelheid aan combinaties beschikbaar.
Hoe zoek ik iemands postcode op?
Wanneer u iemand iets wilt opsturen, heeft u een postcode nodig. Deze is eenvoudig online te vinden. Op de website van PostNL kunt u een postcode opzoeken met behulp van de straatnaam, het huisnummer en de woonplaats.
Heeft u juist de postcode, maar wilt u de bijbehorende straatnaam weten? Ook dat is mogelijk via de adreszoeker op dezelfde website.
(Bron: PostNL, postcode-zoeken.nl, places.nl, postcodebijadres.nl, huizen.nu, bluebergh.com. Foto: PixelBiss / Shutterstock)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Dat postcodes in 1977 werden ingevoerd zoals u schrijft, betreft de 4-cijfers+2-letter combinaties.
Al in de jaren ’60 hadden we al postcodes. Hier was de postcode 3523 in Ritthem/Souburg
ik kan niet iets in Nederland bestellen omdat in het betreffende bestelformulier mein Zwitserse postcode 4056 niet geaccepteerd wordt. Jammer!
Dan moet u contact opnemen met het bedrijf, want in principe kan de hele wereld produkten online in Nederland bestellen tenzij er een embargo met het land in kwestie is. Ook zijn er bedrijven die alleen binnen de EU opereren. Zwitserland maakt geen deel uit van de EU.