Zo (on)gezond is chocolade

Het chocolade smeersel Nutella is zo populair dat het een eigen dag heeft verworven. Op 5 februari is het jaarlijks Wereld nutelladag. Een belangrijk bestanddeel van Nutella is cacaopoeder, waar ook chocolade van wordt gemaakt. Daarover gesproken: hoe (on)gezond is chocolade eigenlijk? De KoelkastCoach Sabine Leijten legt uit. 

Overal geliefd

In tegenstelling tot vele andere snoepsoorten is chocolade overal op de wereld geliefd. Van Nieuw-Zeeland tot aan Zuid-Afrika en van hier tot Tokyo: het is overal te koop. Nederlanders eten gemiddeld zo’n 4,5 kilo chocolade per jaar, weet Leijten. Als u denkt dat dit veel is, dan heeft u het mis. In verhouding is dit vrij weinig. Zo eten de Zwitsers maar liefst 11 kilo chocolade per persoon per jaar. De Amerikanen eten er nog veel meer van.

Is het gezond?

Hoewel het overal geliefd is, verschillen de voorkeuren wel. Nederlanders zijn bijvoorbeeld gek op melkchocolade. Het komt vast niet als een verrassing dat dit niet zo enorm gezond is. “Melkchocolade bestaat slechts voor minder 25 procent uit cacao en cacaoboter”, legt De KoelkastCoach uit. “Pure chocolade bestaat uit iets meer cacao, ongeveer 35 procent, en 18 procent van die reep is cacaoboter. Witte chocolade is niet echt chocola, want er zit helemaal geen cacao in, alleen maar cacaoboter en een hele bak suiker”, gaat zij verder.

Voedingswaarde

Puur naar de voedingswaarde gekeken is chocolade dus niet echt de meest gezonde keuze die er bestaat. Zeker niet als u melk- of witte chocolade neemt. En dat terwijl de grondstof van alle chocoladesoorten toch wel in het gezonde spectrum te vinden is aldus Sabine. “Cacaoboter zit van oorsprong al in de cacaoboon. Alleen moeten de bonen eerst geroosterd, gekraakt en vermalen worden tot de cacaoboter eruit geperst kan worden. Cacaoboter bestaat voor 62 procent uit verzadigde vetten. De grootste onderdelen van deze verzadigde vetten zijn palmitinezuur en stearine olie. De onverzadigde vetzuren zijn oliezuur en linoleenzuur. Die onverzadigde vetzuren zijn niet slecht en hebben juist een positief effect op ons cholesterol.”

Stimulerend

De basis van chocolade is niet het enige relatief gezonde aan chocolade. “Chocolade staat al eeuwenlang symbool voor liefde en lust vanwege theobromine, een stimulerend middel voor de hersenen dat een plezierig effect heeft. Theobromine is ook degene die de bittere smaak aan chocola geeft. Omdat deze stof zeer beïnvloedbaar is door allerlei invloeden als de rijpheid, afkomst en gewicht van de cacaoboon, is de hoeveelheid die er in chocolade aanwezig is variabel.”

Ook zitten er in (pure) chocolade nog een aantal andere stoffen waar wij als mensen blij van worden. Te beginnen bij adrenaline: “een goede kop koffie of thee stimuleert de afgifte epinefrine/adreneline door het lichaam zelf. Dit stofje vind je ook in pure chocolade van 72 procent cacao of meer. De cafeïne die adrenaline stimuleert maakt je alert en helpt je dingen beter te onthouden.”

Geluksstof

Ook wekt chocolade de aanmaak van endorfine op. “Als je bijvoorbeeld met iemand zoent maakt je lichaam genotsstofjes aan, dit heet endorfine. Endorfine is een natuurlijke pijnstiller, zoiets als morfine. Chocolade stimuleert dit. Dat komt overigens niet door de cacao, maar door de suikers en vetten die in chocolade zitten.

Hartbeschermer

Het eten van chocolade heeft daarnaast ook effect op de hoeveelheid stikstofmonoxide, fenylethylamine en serotonine. “Het woord stikstofmonoxide schrikt je misschien een beetje af, maar dat is absoluut niet nodig want dit stofje is zeer belangrijk en heeft flink wat positieve effecten op je gezondheid. Het voorkomt dat je bloeddruk te hoog wordt, het beschermt je hart en je cellen tegen schade door oxidatie. De grote hoeveelheid flavanolen (de stofjes die fruit onder andere van kleur voorzien, red.) die in pure chocola zitten hebben een stimulerend effect op de hoeveelheid stikstofmonoxide. Chocolade is niet het enige product wat de hoeveelheid stikstofmonoxide verhoogd. Knoflook, bietjes, vlees, citrusvruchten en noten doen dat ook.”

Blij door chocolade

“Pure chocola bevat ook fenylethylamine, dit is bij uitstek de stof die je nodig hebt om je blij te voelen. Het wordt ook wel een natuurlijk antidepressivum genoemd. Fenylethylamine komt vooral voor in de hersenen. Het is een neurotransmitter, wat wil zeggen dat het een boodschapperstof is die de aanmaak van dopamine en adrenaline stimuleert. Als je verliefd bent, zijn er grote hoeveelheden van deze stoffen in je lichaam actief. Dit geeft je het gevoel van euforie. Deze stof zit ook in rode wijn en kaas. Ook de hoeveelheid serotonine en tryptofaan worden eveneens verhoogd als je een flinke reep pure chocolade op hebt. Beide stoffen werken net als fenylethylamine als een antidepressiva. Tryptofaan is de voorloper van serotonine, wat inhoudt dat tryptofaan juist de aanmaak van serotonine stimuleert.”

Natuurlijke bescherming

Naast allerlei goede stoffen, bevat chocolade ook antioxidanten die mogelijk het risico op kanker of hartkwalen kan verlagen. Daarnaast zit er magnesium in. ” Zoals je misschien weleens hebt gehoord is magnesium een zeer belangrijk mineraal voor ons lichaam. Niet alleen omdat flink wat processen in jouw lijf magnesium gebruiken, maar ook doordat het een ontspannende werking op jouw lijf heeft. Chocolade heeft een opbeurend en oppeppend effect, maar daar staat tegenover dat het ook rustgevend werkt. Een goede reep pure chocolade van 100 gram bestaat voor zeker 30 procent uit magnesium.” Maar dat is niet alles: ” naast alle bovengenoemde gunstige effecten zitten er ook een hele waslijst aan vitaminen en mineralen in cacao als; vitamine A, vitamine B1,2,6,11 en qua mineralen kalium, natrium, calcium, ijzer, koper en mangaan.”

Lees het etiket

Afgezien van de voedingswaarde bevat chocolade dus redelijk veel goede stoffen. Toch adviseert De KoelkastCoach om niet te enthousiast te worden. “Deze positieve eigenschappen wegen niet altijd op tegen de hoeveelheid ongezonde suikers en vetten die in chocola zitten. Vooral als je gaat voor melk- en witte chocolade. Eet het met mate en lees goed het etiket voordat je een reep koopt.”

Aan de pure chocolade

Eet u nu altijd melk of wit, maar wilt u ook eens pure chocolade proberen? Het kan zijn dat u dit niet meteen lekker vindt, want het is nu eenmaal iets aan de bittere kant. “Neem eerst een stukje met 50 procent cacao en bouw dit dan op. Zo ga je er steeds meer aan wennen”, adviseert Leijten. “Wat ook kan helpen is om er wat ongebrande noten bij te eten. Dit verdoezelt een beetje de bittere smaak. Wat het mooie is van pure bittere chocola is dat je er minder van eet. Logisch, want de hoeveelheid suiker in 85 procent chocolade is een stuk minder, waardoor het door-eet-fenomeen niet geactiveerd wordt.
Qua zelfbeheersing wordt het dus een stuk makkelijker als je leert pure chocolade te eten. Dan is de kans vele malen kleiner dat je die hele reep in één keer opeet.”

Sabine Leijten vertelt op 5 februari 2021 meer over dit onderwerp in het NPO Radio 5-programma Lunch Lekker. U hoort Lunch Lekker elke werkdag tussen 12.00 en 14.00 uur.